A’o’naji
[[ʔaʔ.’naχi]]
pronombre
you (plural)
(Spanish) vosotros / ustedes
bookmark
Ab’l
[[ʔaʛ]]
pronombre interrogativo
who
(Spanish) ¿quién?
bookmark
Ab’lalon xjal
[[ʔa.’ɓlalon ʂχal]]
sustantivo
foreigner, strange
(Spanish) extranjero, forastero
bookmark
Aja’n
[[ʔaʔχaʔn]]
demostrativo
this
(Spanish) esto / esta
bookmark
ak’ixji’
[[ʔak’iʂ.’χiʔ] ]
ajetivo
the same thing
(Spanish) lo mismo-
bookmark
Ale’x
[[aleʔʂ]]
adverbio
only, unique
(Spanish) único-
bookmark
Alo’mj
[[ʔa.’loʔmχ]]
sustantivo
deer
(Spanish) ciervo
bookmark
Am
[[ʔam]]
sustantivo
spider
(Spanish) araña
bookmark
Amaq’
[[ʔamaq]]
sustantivo
town
(Spanish) Pueblo
bookmark
Aq
[[ʔaq]]
sustantivo
honeycomb
(Spanish) panal
bookmark
Ax jun e’l
[[ʔaʂ χun eʔl]]
adverbio de tiempo
long ago
(Spanish) hace mucho tiempo
bookmark
B’an nim
[[ɓan. nim]]
número
too much
(Spanish) demasiado-
bookmark
B’itza’tz
[[ɓit͡saʔt͡s]]
verbo transitivo
To sing (tv)
(Spanish) Cantarlo
bookmark
B’uchuj xjalil
[[ɓu.’t͡ʃuχ ʂ.’χal] ]
sustantivo siempre poseido
ethnic group
(Spanish) grupo étnico
bookmark
Chimb’il xjal
[[t͡ʃim.’ɓil ʂχal]]
sustantivo
Meeting
(Spanish) Junta, reunión
bookmark
Chinab’
[[t͡ʃinaɓ]]
sustantivo
Marimba
(Spanish) Marimba
bookmark
Chinab’
[[t͡ʃinaɓ]]
sustantivo
Music
(Spanish) Música
bookmark
E’el
[[ʔeʔel]]
verbo transitivo
look at
(Spanish) mirar
bookmark
E’en
[[ʔeʔen]]
verbo transitivo
see
(Spanish) ver
bookmark
Eb’enj
[[ʔe.’ɓenχ]]
verbo transitivo
know
(Spanish) saber
bookmark
Ichmil
[[it͡ʃ.’mil]]
sustantivo inalienable
husband
(Spanish) esposo
bookmark
Ijaj
[ʔi.’χaχ]
sustantivo
seed
(Spanish) semilla
Speaker: Calixto Simon Perez
bookmark
Itx’
[[ʔit͡ʂ’]]
sustantivo
mouse
(Spanish) ratón
bookmark
Itzikj
[[ʔit͡sikχ]]
sustantivo inalienable
elder brother
(Spanish) hermano mayor
bookmark
Iwi kye tx’ya’n k’onti’l nkye oqelan
[[ʔiwi kʲe t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl nkʲe oqelan] ]
̃frase
yesterday the dogs were not running
(Spanish) ayer los perros no estaban corriendo
bookmark
Iwi te tx’ya’n k’onti’l woqelan
[[ʔwiʔ te t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl woqe.’lan]]
frase
yesterday the dog did not run
(Spanish) ayer el perro no corrió
bookmark
Jay xnaq’tzb’il
[[χaj ʂ.’naʛ.’t͡s’ɓil]]
sustantivo
School
(Spanish) Escuela
bookmark
Jul xk’op
[[jul ʂk’op]]
sustantivo
Jail
(Spanish) Calabozo, cárcel
bookmark
K’oloj
[[k’oloχ]]
adverbio
group -
(Spanish) grupo-
bookmark
Kansal
[[kan.’sal]]
verbo transitivo
hunt
(Spanish) cazar
bookmark
Kayi’
[[kajiʔ]]
verbo transitivo
watch
(Spanish) ver
bookmark
Ky’esan
[[kʲ’e.’saʔn]]
verbo transitivo
burn
(Spanish) quemar
bookmark
Kyan aj itzikj tzan nan
[[kʲan aχ tit͡sikχ t͡san nan]]
sustantivo inalienable
mother’s younger brother
(Spanish) tio (el hermano menor de su madre)
bookmark
Kyan aj titzik tat
[[kʲan aχ tit͡sik tat]]
sustantivo inalienable
father’s elder brother
(Spanish) tio (el hermano mayor de su padre)
bookmark
Kye tx’ya’n k’onti’l nkye oqelan
[[kʲe t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl kʲe noqelan]]
frase
the dogs are running
(Spanish) los perros corren (estan corriendo)
bookmark
Lajuj jun
[[laχuχ χun]]
número
eleven
(Spanish) once
bookmark
Meltz’jik
[[mel.’t͡s’χik]]
verbo intransitivo
turn
(Spanish) voltear / dar la vuelta
bookmark
Mos
[[mos]]
sustantivo
non-indigenous man
(Spanish) ladino
bookmark
Nan
[[nan]]
sustantivo inalienable
mother
(Spanish) madre
bookmark
Nchi’j te tx’ya’n nlay tz’oqelan
[[nt͡ʃ ’.’iʔχ te nlaʔj t͡s’o.’qelan]]
frase
tomorrow the dog will not run
(Spanish) mañana el perro no correrá
bookmark
Nim su’a’n
[[nim suʔaʔn]]
sustantivo
bamboo
(Spanish) bambú
bookmark
Nqet twitz
[[nqet twit͡s]]
verbo
To sing a lullaby, to lull a baby to sleep
(Spanish) Arrullarlo
bookmark
Nxhb’ajin
[[n.’ʃinʛi.’χin]]
verbo
be intoxicated
(Spanish) estar borracho
bookmark
Nya’tx tb’anil
[[niʔaʔt͡ʂ]]
adjetivo
bad
(Spanish) malo
bookmark
Ok i’l, q’ojin
[[ʔO.’k iʔl ʛo.’χin] ]
verbo transitivo
fight
(Spanish) luchar / pelear
bookmark
Q’a’enj, remeyj
[[ʛaʔ.’enχ, remej]]
sustantivo
Medicine
(Spanish) Medicina, remedio
bookmark
Qb’i’ixh
[[qɓiʔiʃ]]
sustantivo inalienable
mother’s mother
(Spanish) abuela materna
bookmark
qchman
[[qt͡ʃ.’man]]
sustantivo inalienable
mother’s father
(Spanish) abuelo materno
bookmark
Siqon
[[si.’qon]]
verbo transitivo
smell
(Spanish) oler
bookmark
Swal
[[s.’wal]]
verbo transitivo
give
(Spanish) dar
bookmark
Tajsik anim
[[taχ.’sik anim]]
sustantivo
Cemetery
(Spanish) Cementerio, camposanto
bookmark
Tal txk’up
[[tal t͡ʂ.’kup]]
sustantivo
pup
(Spanish) cachorro
bookmark
Teb’en
[[Teɓen]]
sustantivo
flesh (fruit)
(Spanish) pulpa
bookmark
Tinch eq’il kyiy
[[tint͡ʃ eʛil kʲij ]
sustantivo
kingfisher
(Spanish) martín pescador
bookmark
Tq’ab’ (tze’)
[[tʛaɓ t͡seʔ]]
sustantivo
branch
(Spanish) rama
bookmark
Twitzale’
[[twi.’t͡saleʔ]]
sustantivo
chief
(Spanish) jefe
bookmark
Tx’a’on
[[t͡ʂ’aʔon]]
verbo transitivo
bite
(Spanish) morder
bookmark
Txkup
[[t͡ʂ.’kup]]
sustantivo
animal
(Spanish) animal
bookmark
Tze’ mich noken tzan kye Aj q’ij oqxik kyqani’
[[t͡seʔ mit͡ʃ]]
sustantivo
Red beans used by shamans
(Spanish) Palo pito que usan los guias espirituales para hacer consultas
bookmark
Tze’en
[[t͡seʔen]]
verbo intransitivo
laugh
(Spanish) reírse
bookmark
Tzinsjal
[[t͡sin.’sχal]]
adjetivo
be tasty
(Spanish) ser delicioso
bookmark
Tzitza’
[[t͡si.’t͡saʔ]]
adverbio interrogativo de manera
how
(Spanish) cómo
bookmark
Tzub’an
[[t͡su.’ɓan]]
verbo transitivo
spit
(Spanish) escupir
bookmark
Tzul
[[t͡sul]]
verbo intransitivo
come
(Spanish) venir
bookmark
Uk’an
[[ʔuk’aʔ]]
verbo transitivo
suck
(Spanish) chupar
bookmark
Wa’xh kway
[[waʔʃ k.’waj]]
sustantivo
donkey
(Spanish) burro
bookmark
waq’unon
[[wa.’ʛunon]]
sustantivo posesivo
Servant, paid laborer
(Spanish) Mozo
bookmark
Watb’il
[[wat.’ɓil ]]
sustantivo
Room
(Spanish) Posada, hospedaje
bookmark
Winaq jun
[[winaq χun]]
número
twenty-one
(Spanish) veintiúno
bookmark
Witan
[[wi.’tan]]
verbo intransitivo
sleep
(Spanish) dormir
bookmark
Xel qanlet tetz Ajq’ij ti’ tyab’il at.
[[ʂel qan.’let tet͡ʃa ajʛiχ tiʔ tjaɓil at] ]
verbo
To consult witch a diviner
(Spanish) hacer consultas con los ajq’ij (para saber que enfermedad tiene)
bookmark
Xjal awal kjoj
[[ʂχal awal kχoχ]]
sustantivo
farmer
(Spanish) persona que siembra milpa
bookmark
Xjamb’il
[[ʂχam.’ɓil]]
sustantivo
Religious custom
(Spanish) Costumbre
bookmark
Xkulkuwitx’
[[ʂkul.’kuwit͡ʂ’]]
sustantivo
witch
(Spanish) Lechuza (bruja)
bookmark
Xpo’tz
[[ʂpoʔt͡s]]
sustantivo
Ball
(Spanish) Pelota, bola
bookmark
Yoq’ol
[[joʛol]]
sustantivo
fertility massager
(Spanish) Sobadora
bookmark
yoq’ol b’aq
[[joʛol ɓaq]]
sustantivo
Bone curer
(Spanish) Huesero
bookmark