Ab’lalon xjal
[[ʔa.’ɓlalon ʂχal]]
sustantivo
foreigner, strange
(Spanish) extranjero, forastero
bookmark
Ajlal
[[ʔaχ.’lal]]
verbo transitivo
count
(Spanish) contar (1, 2, 3...)
bookmark
Aky’ixji’
[[ʔakʲ’iʂ. ’χiʔ]]
adjetivo
even
(Spanish) parejo-
bookmark
B’uchuj xjalil
[[ɓu.’t͡ʃuχ ʂ.’χal] ]
sustantivo siempre poseido
ethnic group
(Spanish) grupo étnico
bookmark
Ch’i’ mu’s
[[t͡ʃ’iʔ. muʔs]]
adverbio
a little
(Spanish) un poco-
bookmark
Chilb’a’
[[t͡ʃil.’ɓaʔ]]
sustantivo
shaker
(Spanish) Cascabel (m)
bookmark
Chlijun
[[t͡ʃliχun]]
sustantivo
rattle
(Spanish) Sonaja, chinchín
bookmark
Chman
[[t͡ʃ.’man]]
sustantivo inalienable
father’s father
(Spanish) abuelo paterno
bookmark
E’en
[[ʔeʔen]]
verbo transitivo
see
(Spanish) ver
bookmark
Itx’
[[ʔit͡ʂ’]]
sustantivo
mouse
(Spanish) ratón
bookmark
Itz’inj
[[ʔit͡s’inχ]]
sustantivo inalienable
younger brother
(Spanish) hermano menor
bookmark
Itzikj xuj
[[ʔit͡sikχ ʂuχ]]
sustantivo
elder sister
(Spanish) hermana mayor
bookmark
Iwi woqelan te tx’ya’n
[[ʔiwi woqe.’lan te t͡ʂ’jaʔn]]
frase
yesterday the dog ran
(Spanish) ayer el perro corrió
bookmark
Ja’
[[χaʔ]]
Adverbio de lugar
where
(Spanish) donde
bookmark
Jaxhb’il
[[χaʃ.’ɓil]]
sustantivo
coconut
(Spanish) coco
bookmark
Junabi’
[[χu.’naɓiʔ]]
adverbio de tiempo
last year
(Spanish) el año pasado
bookmark
Junky
[[χunkʲ]]
adjetivo
different, distinct
(Spanish) otro, distinto-
bookmark
K’wa’l
[[k’waʔl]]
sustantivo
boy
(Spanish) niño
bookmark
Kawlayon q’ij
[[kaw.’lijon ʛiχ]]
sustantivo
Religious society
(Spanish) Cofradía
bookmark
Kulin
[[ku.’lin]]
adjetivo
smooth
(Spanish) liso
bookmark
ky’ixel
[[kʲ’i.’xel] ]
sustantivo
Cultural heritage
(Spanish) herencia
bookmark
kyan aj titz’in tat
[[kʲan aχ tit͡s’in tat]]
sustantivo inalienable
father’s younger brother
(Spanish) tio (el hermano menor de su padre)
bookmark
Kyan aj titzik tat
[[kʲan aχ tit͡sik tat]]
sustantivo inalienable
father’s elder brother
(Spanish) tio (el hermano mayor de su padre)
bookmark
Kyaq’il
[[kʲaqil]]
número
whole, entire
(Spanish) entero-
bookmark
Kye tinch kansal kyiy
[kʲe tint͡ʃ kan.’sal kʲij]]
sustantivo plural
kingfishers
(Spanish) los martín pescador
bookmark
Kye tx’ya’n k’onti’l nkye oqelan
[[kʲe t͡ʂ’.’jaʔn k’ontiʔl kʲe noqelan]]
frase
the dogs are running
(Spanish) los perros corren (estan corriendo)
bookmark
Kye xjal
[[kʲe ʂ.’χal]]
sustantivo
people
(Spanish) personas
bookmark
Kykab’il
[[kʲkaɓil]]
numero
both
(Spanish) ambos, los dos-
bookmark
Lajuj kab’e’
[[laχuχ ka.’ɓeʔ]]
número
twelve
(Spanish) doce
bookmark
Laqchik
[[laʛt͡ʃik]]
adverbio
far
(Spanish) lejos
bookmark
Meltz’jik
[[mel.’t͡s’χik]]
verbo intransitivo
turn
(Spanish) voltear / dar la vuelta
bookmark
Nchi’j
[[n.’t͡ʃi’jχ]]
adverbio de tiempo
tomorrow
(Spanish) mañana
bookmark
Ni’atx tb’anil
[[niʔ.’at͡ʂ tɓanil]]
sustantivo
the evil
(Spanish) El mal
bookmark
Nijunt
[[niχunt] ]
adverbio
anyone, no one
(Spanish) ninguno-
bookmark
Nim amaq’
[[nim amaʛ]]
sustantivo
City
(Spanish) Ciudad
bookmark
Nq’ojin
[[n.’ʛoχin]]
verbo intransitivo
be angry
(Spanish) estar enojado
bookmark
Nya’tx tb’anil
[[niʔaʔt͡ʂ]]
adjetivo
bad
(Spanish) malo
bookmark
Pach
[[pat͡ʃ]]
sustantivo
Ranch
(Spanish) Rancho
bookmark
Pujul alon
[[puʂul alon]]
verbo
To serve as midwife
(Spanish) Atender un parto
bookmark
Q’umal
[[ʛu.’mal]]
verbo transitivo
say
(Spanish) decir
bookmark
Qxjalil
[[q.’ʂχa.’lil]]
sustantivo
indigenous
(Spanish) Indígena
bookmark
Siqon
[[si.’qon]]
verbo transitivo
smell
(Spanish) oler
bookmark
Skapun twitz ka’j
[[sk’a.’pun twit͡s kaʔχ]]
frase
clear sky
(Spanish) cielo azul
bookmark
Te saqb’alam aji’ qe kansan kye ichan
[[te saq.’ɓalam ʔaχiʔ qe kansan kʲe ʔit͡ʃan] ]
frase
the jaguar killed the men
(Spanish) el jaguar mató a los hombres
bookmark
Te tx’ya’n k’onti’l no’qelan
[[te t͡ʂ’.’jaʔn k’on.’ti’l noqe.’lan]]
frase
the dog does not run
(Spanish) el perro no corre
bookmark
Tetz k’onti’l xik xhchi’
[[tet͡s k’on.’tiʔl ʂik ʃt͡ʃ iʔ]]
frase
he did not eat fish
(Spanish) él no comió pescado
bookmark
Tetz xik xhchi’ kyiy
[[tet͡s ʂik ʃt͡ʃ iʔ kʲij]]
frase
he ate fish
(Spanish) él comió pescado
bookmark
Ti’
[[tiʔ]]
pronombre interrogativo
what
(Spanish) ¿qué?
bookmark
Tumtum
[[tum.’tum]]
sustantivo
drum
(Spanish) Tambor (m)
bookmark
Twi
[[twi]]
sustantivo pos
female
(Spanish) hembra
bookmark
Twi’ tx’yan
[[twiʔ t͡ʂ’.’jaʔn]]
sustantivo
bitch
(Spanish) perra
bookmark
Tx’ajon
[[[t͡ʂ’a.’χol]]
verbo transitivo
wash
(Spanish) lavar
bookmark
Txatun
[[t͡ʂa.’tun]]
verbo transitivo
pour out
(Spanish) derramar algo
bookmark
Txikol
[[t͡ʂikol]]
verbo transitivo
sew
(Spanish) coser
bookmark
Txil
[[t͡ʂil]]
sustantivo
cricket
(Spanish) grillo
bookmark
Txkup
[[t͡ʂ.’kup]]
sustantivo
animal
(Spanish) animal
bookmark
Tza’n
[[t͡saʔn]]
Adverbio de lugar
here
(Spanish) aquí
bookmark
Tzan kyaqil
[[t͡san. ’kʲaqil]]
número
total
(Spanish) en total-
bookmark
Tzitza’
[[t͡si.’t͡saʔ]]
adverbio interrogativo de manera
how
(Spanish) cómo
bookmark
Wa’il
[[waʔil]]
verbo transitivo
eat
(Spanish) comer
bookmark
Witan
[[wi.’tan]]
verbo intransitivo
sleep
(Spanish) dormir
bookmark
Xhiky
[[ʃikʲ]]
sustantivo
rabbit
(Spanish) conejo
bookmark
Xhk’atunsb’il
[[ʃ.’k’atun.’saɓil]]
verbo transitivo
wipe
(Spanish) limpiar
bookmark
Xhqinialq
[[ʃ.’qini.’alq]]
sustantivo
goose
(Spanish) ganso, oca
bookmark
Xjamb’il
[[ʂχam.’ɓil]]
sustantivo
Religious custom
(Spanish) Costumbre
bookmark
Xky’ilky’ib’utx
[[ʂkʲ’il.’kʲ’iɓut͡ʂ]]
sustantivo
grasshopper
(Spanish) saltamontes
bookmark
Xky’itik’
[[ʂkʲ’itik’]]
sustantivo
Clown
(Spanish) Payaso
bookmark
Xnaq’tzon
[[ʂnaʛ.’t͡son]]
sustantivo
teacher
(Spanish) maestro
bookmark
Xob’lal
[[ʂo.’ɓlal]]
verbo intransitivo
fear (v)
(Spanish) tener miedo (v)
bookmark
Xtx’o’
[[ʂ.’t͡ʂ’oʔ]]
sustantivo
frog
(Spanish) sapo
bookmark
Xtxawuk’ tkyesb’il pom
[[ʂt͡ʂa.’wuk’ tkʲ’esʛil pom]]
sustantivo
Incense burner
(Spanish) incensario (recipiente para quemar incienso)
bookmark
Xujel
[[ʂu.’χel]]
sustantivo inalienable
wife
(Spanish) esposa
bookmark
Xumil
[[ʂumil]]
verbo transitivo
throw
(Spanish) lanzar
bookmark
Ya’ aj titz’in nan
[[jaʔ aχ tit͡s’in nan]]
sustantivo inalienable
mother’s younger sister
(Spanish) tia (la hermana menor de su madre)
bookmark
Ya’ aj tb’ayon twitz nan
[[jaʔ aχ tɓa.’jon twit͡s nan]]
sustantivo inalienable
mothers’ elder sister
(Spanish) tia (la hermana mayor de su madre)
bookmark
yoq’ol b’aq
[[joʛol ɓaq]]
sustantivo
Bone curer
(Spanish) Huesero
bookmark