An example search has returned 50 entries
’Ahbínídą́ą́’ hashbį’go baa nídiisdzá ’ákondi t’áadoo ’áłtso da.
morning-past 1-clear.I-GO 3-for 1-start.P however NEG complete NEG’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.
morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.
coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U’At’ééd t’áá ’áhánídi ’ółta’ ’éí biniinaa doo hah dah nídiidáah da.
girl just far-at school TOP 3-cause NEG quickly up start-3-go.I NEG
listen
It’s not far to school so the girl takes her time starting off.
bookmark- t’áá ’áhánídi near, nearbyfind in Navajo Particle Lexicon
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- ’éí topicfind in Navajo Particle Lexicon
- -niinaa because of, on account offind in Navajo Postposition Lexicon
- doo expresses negationfind in Navajo Particle Lexicon
- haa quicklyfind in Navajo Particle Lexicon
- dah upfind in Navajo Particle Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)
- da expresses negationfind in Navajo Particle Lexicon
’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R’Ólta’góó daats’í deeshááł doodaii’ jooł bee nideeshneeł.
school-toward maybe 1-walk.F or ball 3-with 1-play.FDaané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.
game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.ProgDíí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.
this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.FDíí mósí yázhí hooghangóó nááshtééł.
this cat little home-towards 3-1-carry.ProgDíí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.
this night only.then uninterrupted 1-sleep.FDlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.
prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.PDíí ’éí télli ’ayóo ’ayą́.
this TOP donkey very 3-eat.Phadadínóołchał
pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).FHastiin ’éí tsídii ła’ ’adah ’ayídzíí’ą́.
man TOP bird INDEF down 3-3-knock.off.SRO.PHáadi lá lį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3-walk.pl.IHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHáísh ’átsą́ą́’ jóyą́ą́’ laanaa nízin?
Who ribs 4-eat.O hope 3-3-want.CIjidííłhį́į́’
3DO-4-melt.it.PJoe dóó Louise dóó Kii dahataał.
Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CILą́ʼąą’, hágoóneeʼ nibééso łaʼ shaa níʼaah.
okay well 2-money some 1-for 3-2-give.SRO.INahóółtą́ągo tł’óo’di dizhdółjeeh le’ nízin shicheii.
it.rained-GO outside.at 4-build.fire.O wish 3-3.want.CI my.grandfatherNahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.
rain hope just pl-3pl-want.Oneilé
3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.Ineizlá
3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.Pnidiilyeeł
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.FNił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?
2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI negNiłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?
2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI
listen
Do you know or does s/he know?
bookmark- -ísh enclitic for yes/no questionsfind in Navajo Questions Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge
- doodaii’ particle orfind in Navajo Questions Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge
Shimá dóó shizhé’é Yootóodi ’ółta’ ńt’éé’.
1-mother and 1-father Santa.Fe-at 3-go.to.school.NI pastT’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah diiyá.
still morning-past work-to up start-1-step.IT’áadoo hadahooł’áhí.
neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-ÍT’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.
NEG car 3-3-borrow.O LÁGOT’áá kintahdi ’ííyą́ą́’ nidi náá’áshdą́.
just town-at 1-eat.P but 3-1eat.RT’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.
suddenly horse 1-front-at 3-bolt.PT’áá shǫǫ da ’awéé’ nee hazlį́į́’.
at.least baby 2-for 3-become.PTsxį́įłgo tł'aakał ła’ ’ájóle’.
hurry-GO skirt some 3-4-make.OYadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?
can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NIyiyííyą́ą́’
3DO-3-eat.it.PŁa’ nááhai yę́ędą́ą́’ Tóta’di daashin niiłtsą́ą ni’.
one year prior Farmington-at wasn’t.it 2-1-see.P rememberI might have seen you last year at Farmington. (verb on YM 1987:798)
bookmark