Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI

’Ak’éégo ’éí chizh niléí keehaidi ninahdahiigééh nt’éé’.

autumn-GO that wood over.there winter.camp-at pl-3-1-unload.P past

’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?

yesterday-Q 2-work.P

Ayóó biká ’anáshwo’.

often 3-for 1-help.R

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

bik’ídidoohdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

Ch’iyáán ííł’í doo ndi yééhósin da.

food 3-3-make.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

daołhį́į́h

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deishbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.P

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadééłbįįd

3DO-1-fill.something.up.with.it.P

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

hazhdoołtééł

3DO-4-carry.him/her.up.out.of.something.F

Hodíína’go deesháál.

in.a.while-GO go.sg.F

háágeed

3DO-1-dig.it.out.P

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

jitł’ó

3DO-4-weave.it.I

Lą́ʼąą’, hágoóneeʼ nibééso łaʼ shaa níʼaah.

okay well 2-money some 1-for 3-2-give.SRO.I

Mexico hoolhédi hoostse’ laanaa.

Mexico areal-3-call.NI-NMLZ-at areal-1-see.O wish

Niba’ sézį́.

2-wait 1-stand.SPN

nisoolá

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

Nizhónígo saad ha’oodzíí’ ’áníléehgo bik’e’íłchí.

nicely word HO-speak.P 3-2-make.I-GO 3-2-write.I

Ná’áł’ah doo ndi yiyiichįįh da.

3-butcher.CI NEG 3-good.at.NP NEG

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shimásaní hooghan namzí góne’ ch’iyaan íílééh.

1-grandmother hogan round inside food 3-3-make.IP

T’ah doo kintahgóó diit’aash da.

not.yet store-to 1du-go.I NEG

T’ahádą́ą́’ niha’áłchiní ’ólta’di bá hada’didoołííł.

right.now 2pl-children school-at 3-for pl-2dpl-enroll.F

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áá ’aaí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.

truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEG

T’áá nikee’ ániidígíí biih wóó’éés lágo.

see.to.it 2-shoe new-IGII 3-into 2-step.in.O NEG

T’áá shǫǫ da la’ chidí haayíí’ą́.

at.least some car 3-3-get.SRO.P

Tónaneesdizígóó bił ’anáá’oolwod.

tuba.city-to 3-with again-3-drive.R

wooyą́ą́’

3DO-2dpl-eat.it.P

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiilzhóó’

3DO-1dpl-brush/comb.it.P

yiitł’ó

3DO-1dpl-weave.it.I

yishdlą́ą́’

3DO-1-drink.it.P

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI