Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

’At’ééd t’áá shǫǫ kinaasda’.

girl just good 3-puberty.P

’Áłtsé biba’ dooleeł ’áko shį́į́ ’índa nihił dah adidoolwoł.

first 3.for will until then only 1.with start 3-drive.F

’Eii ’asdzání t’áá naníle’dii haadzih.

that lady just dismay 3-speak.P

'Ólta’góó dayínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.I

At'ééd aní shí k'ad naalyéhé báhooghango déyá. Nit'éé' bimá aní k'adee' da'iigháásh.

girl 3-say.IP 1-now goods 3-for-home-GO directional-go. past 3-mother 3-say.IP now time-sleep.

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

Damóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.

sunday past-time mountain top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.P

dazhdooyį́į́ł

pl-3DO-4dpl-eat.it.F

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deiilzhóóh

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.I

didadiiljeeh

pl-3DO-1dpl-start.fire.I

dideidiłjeeh

pl-3DO-3dpl-start.fire.I

didíníilkał

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Diné biWashingdoon ’akéé góne’ dahsidáhígíí ’éí ’asdzááni ’át’é.

Navajo 3-government following rank up-3-sit-rel TOP women 3-be.NI

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Dziłghą́ą́’í ’alóós dóó nááneeskadí ńdeidį́į́h.

Wht.Mtn.Apache rice and tortilla pl-3-3-eat.R

Díí tł’óół yílééł.

this rope 3-2-carry.SFO.Prog

Gohwééh ła’ shaa níkaah.

coffee some 1-to 2-give.OC.I

Haa'íyee' shinááł Diné bizaad bíhwiidííł'aał.

lets.see 2-1-watch.Prog Navajo language 3-2-learn.F

Haalá tʼáá ʼéiyá yiníle ni’?

how-Q just TOP 2-name.NI remember

hadadoołbįįd

pl-3DO-2dpl-fill.something.up.with.it.P

hadaołgéésh

pl-3DO-2dpl-cut.it.out.I

Joe dóó Louise dóó Kii dahataał.

Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CI

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

neilé

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

Shimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.

1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh.

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Sitsii’ ndeeshshoh léi’ tó ’anideizgiz lá.

1-hair 3-1-moist.F because water 3-turn.off.R DISC

Sitsóí bi’éé’ nizhónígo bá nishéch’ąą’.

1-grandchild 3-clothes 3-beautiful.NI-GO 3-for designed.P 1-it

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’ah doo ashą́ą da.

not.yet 1-eat.I NEG

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

T’áá kintahdi ’ííyą́ą́’ nidi náá’áshdą́.

just town-at 1-eat.P but 3-1eat.R

T’áá gohwééh baa wóókááh

see.to.it coffee 3-for 2-pour.OC.O

T’óó la’ sékwii.

contrary.to.appearances 1-naseous.SP

yiidlą́ą́’

3DO-1dpl-drink.it.P

yiigish

3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yishą́

3DO-1-eat.it.I

yoodlą́ą́’

3DO-3-drink.it.P

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote