Your search for * biihidzóhí 50 entries

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.

morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

Béésh bii’ kǫ’í ná ch’ídeesh’ááł.

metal 3-in fire 2-for out 3-1-carry.F

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

bíhoosh’aah

1-learn.it.I

Ch’é’étiingóó naanéhígíí shił bééhózin.

entrance-along 3-play.I-COMP 1-with 3-know.NI

Ch’ééh jiyáán hastiin baa nahashniihgo ch’ééh ’ííł’įįd ’ahbínídą́ą́’.

watermelon man 3-from 3-1-buy.CI-GO tried in.vain 1-act.P morning-past

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

daoo’aal

pl-3DO-2dpl-chew.it.P

daooyą́ą́’

pl-3DO-2dpl-eat.it.P

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

deiilzhóóh

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.I

Dibé yázhí ła’ yóó’ ’ííyáá ńt’ę́ę́’ tsiyi’di bik’íníyá.

lamb one away 3-go.P past forest-at 3-find.it.P

Diné nihaikaíígíí nihizaad nideilkaahgo ayóó bił danilį́ ’áko ndi doo ’akót’ée da.

people 1dpl-3-come.pl.P-COMP 1dpl-language pl-3-1-investigate.I-GO very 3-with pl-3-be.NI even so NEG thus-3-be.NI NEG

Dlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.

prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.P

Doo ndi bił ílíí da.

not.even 3-with-grateful.NI NEG

Doozhǫǫgo shighan ’áyiilaa.

half.decent 1-home 3-3-make.P

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

Gohwééh ’áłdó’ nahideeshnih nisinée beesénah lá.

coffee also 3-1-buy.F 1-want.NI-past 3-1-forget.P DISC

Ha’át’íí shį́į́ biniinaa łééch’ąą’í nidahał’in.

what perhaps 3-because dog pl-3-bark.I

hadeidoołtééł

pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

Hak’az bik’ee shíchį́į́h doo ’áháłchįįh da.

Halah doo bííghah jiztį́į da.

opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEG

Háádę́ę́’shą’ tó ndahohheeh?

where-from-Q water pl-3-2-haul.LPB.I

Háí lá yiską́ągo Tónaneesdizígóó bił ’adeeswod?

who discovery tomorrow.GO Tuba.City.GOO with 3-drive.F-Q

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

Jooł ’ahííłhan ’áádóó ’atiin dóó ’anít’i’ báhátis ’eelts’id.

ball 3-1-throw.P and.then road and fence 3-over 3-move.SRO.P

K’ad niba’ sédáa dooleeł.

now 2-wait 1-sit.SPN FUT

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

naashłé

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.I

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nédáá dóó bikáá’adání bik’i ndinís’eez.

1-sit and table 3-on 1-place-1-foot.P

Nichidí háadish nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

Nílééjí bighan ni’.

distal-toward 3-home recall

Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.

1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.Prog

Shimá sání t’áá shídin ’ííyá.

Shí shidá’ák’eh níhígíí bilááh ’áhoníłtéél.

1 1-cornfield 2-COMP 3-beyond areal-wide.NI

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áadoo hosh biih dadoołtaałí.

neg cactus 3-in pl-2dpl-step.O-Í

T’áadoo tá’dishgéshí nizaagóó dah ’adii’ą́.

before 1-sheer.I-NEG far.away-GOO up 3-sun.rise.P.

T’áá hazhóó’ógo yisháałgo biniinaa shaa ’adiildee’.

just carefully 1-walk.Prog-GO 3-because 1-for PASS-left.behind.P

T’áádóó ídlání bidishníi nít’éé’ t’óó tsé’ádin i’niidlą́ą́’.

NEG 2-drink.I NEG 3-1-tell.I past just overwhelmed 3-drink.I

Tooh ńlínigíí t’óó bááłk’iis yisháałgo shee ’i’íí’ą́.

river merely 3-alongside 1-walk.Prog 1-with evening time

Tódínéeshzhee’góó hodzoołtsééh laanaa.

kayenta-to areal-4-see.O hope

Tówónaanígóó ch’aazhdóya’ laanaa.

overseas-to 3-1-travel.O hope

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

Łį́į́ʼ síníloh lá jiní, tʼáá ká laʼ nilaʼkʼee haawolyeed lágo!

horse 3-2-lasso emph 3-say just never the.fact 2-hand 3-out.from.run.I NEG.wish