Your search for * biihidzóhí 50 entries
Jáan biʼdizhchínéejįʼ ʼanááyííłką́. Bá daʼdiidį́į́ł.
John 3-birth.past-up-to again-day.P 3-for 1pl-eat.F’At’ééd t’áá shǫǫ kinaasda’.
girl just good 3-puberty.P’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Azháánee’ shichidí hólǫ́ǫ́ ndi t’áá ni’ ’akǫ́ǫ́ deeshááł.
even.though 1-car 3-exists.NI but on-foot over.there 1-walk.F’Ólta’dóó ’azee’ ’al’íníjį’ t’áá ná’ahanaad.
school-from hospital-to just long.time.pass.I-dááh
-shą’
bik’ídadidiidis
pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Fbik’ídadohdis
pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.IBilagáana kin baa naháłnii’go neeznáá nááhaijį’ bik’é na’iishłée dooleełgo bił ’ahadi’nisht’ą́.
whiteman house 3-from 3-1-buy.P-GO ten years-up.to 3-for 1-pay.Prog FUT-GO 3-with sup-1-agree.PCh’iiyáán la’ doo łikan da.
food LA’ NEG 3-sweet.NI NEGDah díníilghaazhísh ’íilnilaa?
fry.bread-Q 3-2-make.Pdajiigish
pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.Idayííshóó’
pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.Pdeiitł’ó
pl-3DO-1dpl-weave.it.IDibé hólǫ́ǫgo ła’ níjół’ah laanaa.
sheep exist-GO some 4-butcher.O hopeDibé t’ah doo ch’íníshníił da, ałtsé leechąą’í bada’asts’ood.
sheep still NEG out-3-1.herd.I NEG first dog 3-1-feed.Fdidiilyįh
3DO-1dpl-melt.it.FDíí ’ashkii Bilagáana bizaad shá bíbiyiił’aah.
this boy English 3-language 3-2-teach.IDíídó’ doo ákót’ée daásh łí?
this-DÓ’ neg indef-how-3-be.NI neg-ÍSH ŁÍdíníłkaad
3DO-2-start.to.herd.them.(animals).IHaa nízahdę́ę́’ hoołtį́į́ł?
how 3-long-from rain.Proghaa nóolin
Hahgo hooghan ’ánílééh?
when hogan 3-2-make.IHastiin łá’í ndi doo tsénił nei’áa da lá.
man one but NEG axe 3-3-have.SRO.I NEG DISCHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHáidíígíísh łį́į́ʼ bił deeshdlóózh?
which.one-ÍGÍÍ-Q horse 3-with 3-crawl.Fjidoołbish
3DO-4-boil.it.FKin bighą́ą́’dę́ę́’ hadah ’adzííłhaal ndi t’áadoo ’ádadénih da.
house 3-to-from down 1-tumble.P but NEG RFLX-1-hurt.P NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ghą́ą́h attaching to, hitched to, connected to’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii
- ndi butfind in Navajo Conjunction Lexicon
- ’Áhoodzaii
- t’áadoo notsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
Mary ha’át’íísh nayiisnii’?
Mary what-Q 3-to.buy.IMexicogóó daashin déyáa ni’.
Mexico-to was.it 2-go.I NI’Naa’ółí hanii náneeskaadí bił yíyą́ą́’. ’Alóós ga’ (yíyą́ą́’).
bean NEG.FOC tortilla 3-with 3-1-eat.P | rice FOC (3-1-eat.P)Naalyéhé bá hooghan góne’ ch’iyáán náyiilááh.
trading post areal.inside food 3-gather.CINichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?
2-car Q where-at 3-2-park.PNitsilí ’abínígo tóógóó łį́į́łchíí’ bił ’ałnánáldlosh łeh.
2-brother morning-GO water-to horse-red 3-with 3-go.R usuallynéishjį́į́h
Iterative Mode: 1-become.black.RNídíshchííʼ ayóó ádaníłnéez dooleeł.
pinetree very pl-3-dpl-tall.NI 3-become.FShimá tanaashgiizh ’áyiilaago ’áádóó deiilts’ee’.
1-mother pudding 3-make.P-GO and.then pl-3-1dpl-eat.MM.PShiníbaal doo tó biníkáogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.
1-tent NEG water 3-through-3-flow.O proof.against-NEG 3-1-make.PT’ah nagháíí yę́ędą́ą́’ ’áłchíní nízaadi da’ółta’ nít’ę́ę́’.
still there past children far-at pl-3-read.I pastT’áá ká tó tsíídkáá’ dididííkááł.
NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.FT’áadoo ’idlanígo t’éíyá kintahgóó nił deesh’ash.
before 3-drink-alcohol(I)GO only town-among.GOO 2-with 2-walk.(F)Tó tsíídkáá’ didíkaah.
water charcoal-on start-3-2-put.I.OCTsé nitsaa ’áko nidaaz.
stone 3-big CONJ 3-heavyTł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.
last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNPYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negativefind in Navajo Imperatives
- Náásgóó
- Command, affirmativefind in Navajo Imperatives
- T’ahdii baa na’aldeehfind in Navajo Imperatives
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- k’ad nowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- tsxį́įłgo quickly, fastsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii




