Your search for * biihidzóhí 50 entries

’Ayóo łį́į́’ sh naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́chogii bikáá’ dah ńdaah!

very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this stallion 3-on up 2-sit.I

-ni

Bá’ólta’ísh Jáan ’éí doodaii’ Mary daats’í yich’į’ haadzíí’?

teacher-Q John TOP or Mary perhaps 3-to 3-talk.P

Béeso bizis yázhí t’áá ’áde’égo yóó’iniłne’.

money 3-bag little just almost-GO 3-2-lose.P

bik’ízhdeezdiz

3DO-4-wrap.it.around.it.P

Chidí bee anídítį́hí bits’ą́ą́’ nídídeesh’į́į́ł ’ííshjáán doo nił bééhózín da lá jiní!

Car 3-by.means.of 3-open-NOM 3-away 3-1-hide.F let’s.see NEG 2-with 3-knowledge.CI NEG disc 4-say.P

Chidí binaashnish yę́ę ’áádóó t’óó ni’ kwíishłaa.

vehicle 3-1-work.CI past and.then just stop 1-stop.P

Da’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?

Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI

deiit’aal

pl-3DO-1dpl-chew.it.P

Dibé t’áá daaztsą́ą́ lágo bik’íníyá.

sheep just pl-3-die.P DISC-GO 3-onto-1-come.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

didadidoołjah

pl-3DO-2dpl-start.fire.F

Diné biWashingdoon ’akéé góne’ dahsidáhígíí ’éí ’asdzááni ’át’é.

Navajo 3-government following rank up-3-sit-rel TOP women 3-be.NI

doo ’asht’é’égóó

Ha’át’íí lá neidiyoołnih lá?

what DISC 3-3-buy.F DISC

hadeishgizh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.P

hadííníłbįįd

3DO-2-fill.something.up.with.it.P

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

Halah doo bííghah jiztį́į da.

opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEG

Hádą́ą́’sh Mary ’ólta’dę́ę́’ nádzá?

when-past-Q Mary school-from 3-return.P

Hái da shą’ tsinaa’eeł ’ájiilaa lá?

who DA Q boat 3-4-make.P DISC

háidí

Hooghangóó nikéédeeshdááł nisin ndi ółta’di ’éí náshiilkááh.

home-toward 1-go.F 1-want.NI but school-at there 1-spend.night.N CHECK VERB GLOSSES

Kinaaldáágóó jidóya’ t’óó ’ílį́.

puberty.ceremony-to 4-go.O hope just think

lá

Mexicogóó daashinyáa ni’.

Mexico-to was.it 2-go.I NI’

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Ndáa’di shizhé’é diné ła’ y ’ahi’niigą́ą’go bita’ niséyá.

summer.ceremony-at 1-father man one 3-with Recip-3-fight.P-GO 3-between 3-1-go.siP

Neel’ą́ą le’.

term-3-reach.up.to.NI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

Ni'dózhoł.

term-3-sprinkle.O
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nighéí na’ashch’ąą’ígíí níil’į́.

over.there painting-ÍGÍÍ 3-2-du.look.I

Nimáyázhí shį́į́ béeso neidoo’ááł.

2-maternal.aunt maybe money 2-3-give

nishóóh

3DO-2-brush/comb.it.I

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shiye’ éí naaki béeso yideená chidí yésį́.

1-son TOP two money 3-exchange.for car 3-stand.SPN

Shiázh ’ółta’góó deeyáhą́ą doo yénániih da.

1-son school-to 3-go.P-past one but NEG 3-3-remember.CI NEG

Shínaaí shikétł’á ’iiyilgo łį́į́’ bikáá’ hasis’na’.

1-older.brother 1-foot-bottom 3-3-boost.P-GO horse 3-top up-1-crawl.P

Shízhe’é yéeni’ ’ayóó ’iiná bee nanihizhneeztą́ą́’.

1-father past-deceased very life 3-with 1pl-4-teach.P

Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.

1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ ’éí Diné tát’áá góyaa kéédahat’íinii t’éiyá díí tábąąhgóó bidáda’ak’eh naaznil ńt’éé’.

still quite.long.ago the people water-near areal-down pl-3-reside.NI-NOM only this water-edge-toward farm 3-lie.PlO.SPN past

T’ah doo sha’ałchíní bá ch’iiyáán ’áshłéeh da, hodíina’go shį́į́.

still NEG 1-children for food 1-make.I NEG after.a.while-GO maybe

T’áadoo chidí hasht’enéinídłaagóógo shį́į́ doo nidáágóó diikah da.

NEG car 3-2.ready.repair.P-NEG-GO maybe NEG enemyway.ceremony-GO 3dpl-go.F NEG

T’áá shǫǫ dibé náz’ah lá.

good.thing sheep 3-butcher.P DISC

Tsé ’ayóí ’áníłtso léi’ tsékooh góyaa hadah ch’ééłmááz.

rock remarkably large INDEF canyon areal-down areal-edge out-3-1-roll.P

Tsxį́įłgo ni’éé’ biih ni’nééh.

hurry 2-clothes 3-into 2-crawl.I

Tł’éé’go doo 'ízh'dísóół da.

night-GO NEG 4-whistle.O NEG

yiishjį́į́’

Perfective Mode: 1-become.black.P

ʼAwéé chʼídeeldloʼ. ʼA’áshįįh daatsʼí nihee dahólǫ́.

baby 3-laugh.P Navajo.salt perhaps 2dpl-with pl-HO-exist.NI