Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Adáádą́ą́’, hééł sinil góne’ hasht’ehooshłaa.

Day.last belongings storage inside 3-1-clean.P

’Aghaa’ hooghan góne’ shijool.

wool house inside 3-lie.NCM.SPN

’Ahbínígo ch’éshááh ’áádóó sodiszįįh.

morning-GO 1-go.out.U and.then 1-pray.U

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

"Binák’eeaad késhdę́ę́’į́">góó baa da’ashch’osh lá," didíínííł.

3-eye-between-around 3-to pl-3-infest.P DISC 3-2-tell.F

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

bik’ídísdis

3DO-1-wrap.it.around.it.I

bik’ízhdidoodis

3DO-4-wrap.it.around.it.F

Ch’íníyáá nít’ę́ę́’ t’áá hooshch’į’ łééchąą’í shich’į’ ch’élwod.

out-1-go.P past suddenly 1-to dog out-3-come.P

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

Chidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.

car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Da’ ’áájí ’ałdó’ ’áłah ’azlį́į́’?

Q that-side also meeting 1-happen.P

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

dadidíníilkał

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dadiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.I

dadoołbish

pl-3DO-2dpl-boil.it.F

daołhį́į́h

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

deiyííyą́ą́’

pl-3DO-3dpl-eat.it.P

didadiiljéé’

pl-3DO-1dpl-start.fire.P

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

didínóołkał

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

doohsį́į́ł

3DO-2dpl-eat.it.F

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeeshtééł

3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.F

Kinaaldáágóó jidóya’ t’óó ’ílį́.

puberty.ceremony-to 4-go.O hope just think

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidaohłé

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ sxíiłgo da’ségis.

beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.P

Ná’áł’ah doo ndi yiyiichįįh da.

3-butcher.CI NEG 3-good.at.NP NEG

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shicheii bighangóó yishááł.

1-grandfather house-toward 1-go.Prog

Shideezhí náneeskaadí ’ánáánéídlééh.

1-younger.sister tortilla 3-3-make.R

Shínaaí shíká ’adoolwoł nisin ńt’éé’ ’áłt’ąą t’áadoo níyáa da.

1-older.brother 1-for 3-run.F 1-want.NI but after.all NEG 3-come.sg.P NEG

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ sik’is t’áá yiiłtsą́ą́ nít’ę́ę́’.

still long-ago 1-friend just 3-1-see.P past

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

wołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

Yadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?

can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NI

yiidlą́ą́’

3DO-1dpl-drink.it.P

Yiską́ągo Na’nízhoozhígóó deet’áazhgo haa’í lá ’adiidį́į́ł?

tomorrow Gallup-to 1dpl-go.du.F-GO where Q 1pdl-eat.F

Yiłką́ą́dą́ą́’ n’diish’na áádóó ’olta’goo dah diiyá.

Dawn.last 1-got.up and school.GOO off.to 1-walk.P

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P