Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.P-GO 1-little.brother and 1-little.sister RECP-equal-GO 3-for RECP-for 3-lie.aligned.PlO.NP

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Áde’óóyą́ą́’ lágo.

self-2-eat.O don’t

bik’ídazhdidis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.I

Bini’ íídeeshtah doodago ’éiyá yóó’ ’adeeshwoł.

let will-1-school or only away 1-off-run.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Ch'iyáán ííł'í doo ndi yééhósin da.

food 3-3-make.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

dazhdííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.P

deidíníłkaad

pl-3DO-3dpl-start.to.herd.them.(animals).I

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

Dibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?

sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NI

dididiiljah

3DO-1dpl-start.fire.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

Dooládó’ shį́į́ ’adą́ą́dą́ą́’ shich’ohoos’ni’ da kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso naadiinígíí ńdiiłtsooz.

wow probably yesterday 1-lucky.P town areal down 1-go.I Past money twenty-NOM 3-sit.FFO.P

Dziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.

White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wish

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

Haalá t’áá ’éiyá naaltsoos niníłtsooz ni’.

what-Q just TOP paper 3-1-put.FFO.P recall

Haalá tʼáá ʼéiyá yiníle ni’?

how-Q just TOP 2-name.NI remember

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

Hazhó’ó nidahísóotą́.

still pl-2dpl-sit.pl.P

Háadi lá dibé nidahaniih?

where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CI

Hodíínáá’ágo bááh dootł’izhí ła’ deeshį́į́ł.

after.a.while-GO bread blue some 1-eat.F

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

Mexicogóó daashinyáa ni’.

Mexico-to was.it 2-go.I NI’

Naaki yiskánídą́ą́’ da’iiníílta’go hahoolzhiizh.

two day-past pl-1dpl-school.NI-GO start-time.passing.P

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidajiskáá’

pl-3DO-4dpl-investigate.it.P

nidajizlá

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nisiilyá

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Nídiiłne’.

3-2-hit.I

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

Shicheii bighangóó yishááł.

1-grandfather house-toward 1-go.Prog

Shiázh ’ółta’góó deeyáhą́ą doo yénániih da.

1-son school-to 3-go.P-past one but NEG 3-3-remember.CI NEG

Shíká ’anánílwo’ doodago’ t’áadoo shaa nánít’į́ní!

1-after indef-help.R or just-neg 1-about 1-2-bother.NI-neg

shíníłbéézh

3DO-2-boil.it.P

T’ah doo la’ ké ániidígíí ła’ biih náánást’ées da.

not.yet DISC shoe.new-IGII some 3-into 1-step.in.I NEG

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

Tsxį́įłgo łees’áán ádíílííł; nimásání nihaa yíghááh!

quickly tortilla 2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

woohdlą́ą́’

3DO-2dpl-drink.it.P

wooyą́ą́’

3DO-2dpl-eat.it.P

yidíníłkaad

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).I

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog

Łeechąą’í gah ’a’áán góne' ’iinííłcháá’á.

dog rabbit hole-ground inside 3-2-chase.P