Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahwééh bee yishdlį́hígíí bikáá’ ’adání bikáá’ dah yish’ááh.
coffee 3-with 3-1-drink.P-NOM table 3-on up 3-1-put.SRO.U’Atsiniltł’ish dóó tó dayókeedígíí baa ’áłah ’aleeh lá.
electricity and water pl-3-request.I-NOM 3-for meeting DISC’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.
meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.FAsdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.
woman little 3-car not.even but 3-work.P NEGBaa tįįh náádiikah.
3-for achieve 1dpl-walk.pl.Ibik’ídidiidis
3DO-1dpl-wrap.it.around.it.FCh’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.
watermelon again-1-eat.RCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.
formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-IChidí na’na’í łęęzh yíyooyił.
tractor dirt 3-3-push.ProgChidíłtsooí bidááh síńzį́į dooleeł.
car-yellow-REL 3-for 2-stand.SPN FUTdadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdaohsą́
pl-3DO-2dpl-eat.it.Idaohshóóh
pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.Idaooshóó’
pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.Pdazhdíníłkaad
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Ididadidoołjah
pl-3DO-2dpl-start.fire.FDíí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?
this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-QDíí yiską́ągo ’íídííłtah.
this tomorrow 3-2-read.FDoondó’ ’awéé’ yicha da.
not.even baby 3-cry.I NEGHa’at’iish náádaadi’ní?
what-Q again-pl-3-say.Ihadadíníilchał
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadeiilgizh
pl-3DO-1dpl-cut.it.out.Phajiłgéésh
3DO-4-cut.it.out.Ihanoołchaad
3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).Phaoołgizh
3DO-2dpl-cut.it.out.PHatáaldi 'iikááh 'atah 'ajóle’.
ceremony-at sandpainting among 4-make.OHodíina’go bááh dootł’izhí deeshį́į́ł dóó ’ahwéé bił ła’ deeshdlį́į́ł.
after.a.while-GO bread blue 3-1-eat.F and coffee 3-with some 3-1-drink.FHoozdodę́ę́’ Łééchąąłgaii bee nááshdááłgo Kinłánídi da’jiyání góne’ sédáago shiyaa haalwod lá.
Phoenix-from greyhound.bus 3-with 1-return.Prog-GO Flagstaff-at cafe into 1-sit.SPN-GO 1-under 3-run.P DISC
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -ee by means offind in Navajo Postposition Lexicon
- instrumental
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)
- sédá sit
- -yaa under, beneath, downfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
jidooyį́į́ł
3DO-4-eat.it.FKintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz
areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.PNa’nííshee’ dóó k’ad éí dah ’iishtł’ó.
3-1-warp.P and now TOP up 3-1-tie.DINaaltsoos bikáá’ na’aníshí bikáa’gi si’ą́.
book desk 3-on-at up 3-lie.SRO.SPNNáńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.
back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUTnideiskáá’
pl-3DO-3dpl-investigate.it.PNiłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?
2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ísh enclitic for yes/no questionsfind in Navajo Questions Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge
- doodaii’ particle orfind in Navajo Questions Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- bééhózin there is knowledge