Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó sitsiits’iin diniih.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG because soon 1-head 3-ache.CI

’Ahwééh ła’ wóshdlą́ą́’.

coffee some 3-1-drink.O

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.

3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.F

bik’ídadiidis

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

bik’ídóhdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

daoo’aal

pl-3DO-2dpl-chew.it.P

daoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

deidííłhį́į́’

pl-3DO-3dpl-melt.it.P

deishóóh

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.I

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Díí nanise’ hiná.

this plant 3-alive.NI

Díí tł’éé’ ’iidííłhosh.

this night 2-sleep.F

Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.

this night only.then uninterrupted 1-sleep.F

Doondó’ ’awéé’ yicha da.

not.even baby 3-cry.I NEG

díníłkaad

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).I

Haashíyee' shimá bidzi' izí shił doolwoł hait'éego dilwo'.

try.and.find.out 1-mother bicycle 1-with pas-moving.fast.F 3-1-try.F 3-run.

hadínóołchał

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).F

haiilgizh

3DO-1dpl-cut.it.out.P

haníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).I

Haánee’ náánááshdáał dooleeł.

well 1-again-walk.R future

Hádą́ą́’ dii hooghan ’íinilaa?

when-past this hogan 3-2-make.P

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

jidiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.I

Jáádéé ́ałgháázhdikahígíí naaki góne’ ii.

leg.by-means-of 3-3-race-NMLZ two rank 1-go.P

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh ?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

neizlá

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.P

nideilé

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

niłhį́į́h

3DO-2-melt.it.(snow).I

NTUdi hooghannimází góne’ Diné bizaad baa ’iinishta’

NTU-at hogan inside Diné 3-language 3-for 1-read.I

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

Sitsóí bi’éé’ nizhónígo bá nishéch’ąą’.

1-grandchild 3-clothes 3-beautiful.NI-GO 3-for designed.P 1-it

T’ah doo la’ nihee ninááháłtin da.

not.yet DISC some 1du-on 3-rain.CI NEG

T’áá ’íídą́ą́’ ła’ nímasii bik’ééłgizh.

already some potato 3-1-peel.P

T’áádoo shich’į’ béésh nídiiłts’į́hí

NEG 1-to phone 2-call.R-Í

Tóbąąhgóó yishtł’ééł.

river-toward 1-run.Prog

Tsxį́įłgo łees’áán ’ánílééh; nimásání nihaa níyá!

quickly tortilla 2-make.I 2-mat.grandma 1.pl-to 3-came.P

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

woohgish

3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

Yiską́ągo nighanaad késhdę́ę́’į́">di naadeeshááł.

tomorrow 2-home-at 2-to-1-go.F

Yiską́ągo níléí hódahdi ’ółta’di ni’dí’néeshtįįł nissin.

tomorrow that up.at school-at 1-teach.F 1-want.CI

yoodlą́ą́’

3DO-3-drink.it.P

yíníshóó’

3DO-2-brush/comb.it.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F