Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahbínídą́ą́’ hashbį’go baa nídiisdzá ’ákondi t’áadoo ’áłtso da.

morning-past 1-clear.I-GO 3-for 1-start.P however NEG complete NEG

’Asdzą́ą́ Báhoozhóní yinishyé.

woman happy 1-called.NI

’Atsiniltł’ish dóó tó dayókeedígíí baa ’áłah ’aleeh lá.

electricity and water pl-3-request.I-NOM 3-for meeting DISC

’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.

meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I

’Ólta’di ’áłchíní binaashii sédáago ’ííníshta’.

school-at children 3-across.from 1-sit.SNP 3-read.NI

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

Bíni’dii si’ą́ t’áádoo baa nánít’íní.

3-let-stay 3-sit.SRO.SPN just.NEG 3-about 2-bother.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Ch'iyáán ííł'í doo ndi yééhósin da.

food 3-3-make.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

dadoołbish

pl-3DO-2dpl-boil.it.F

dajiigish

pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.I

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

dazhdíníłkaad

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ lá.

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed; dádi’nítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I

Gah bikéé’ yishwoł.

rabbit 3-following 1-run.Prog

hadadíníilchał

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadajishgizh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.P

hadéélbįįd

3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

Hastiin ’éí tsídii ła’ ’adah ’ayídzíí’ą́.

man TOP bird INDEF down 3-3-knock.off.SRO.P

Háí shą’ ’ałhosh?

who Q 3-sleep.I

Háísh yiską́ągo ’adoogis?

who-Q tomorrow 3-wash.F

Hooghan binááshwoł ńt’éé shimá sání shich’ahóóshkeed.

hogan 3-encircling-1-run.Prog past 1-grandmother 1-3-scold.P

hááłgizh

3DO-1-cut.it.out.P

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Mósí dóó łeechą́ą́’ii’ baniłts’ood’ii’, bił hózhǫ́.

cat dog 3-1-feed.P-and 3-with 3-happy.NI

Na’níle’dii kingóó nisé, naaltsoos t’áadoo niigį́į da.

dismay store-to 1-go.P mail NEG 3-pass-deliver.LPB.P NEG

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

nisiilkáá’

3DO-1dpl-investigate.it.P

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

Nizhónígo saad ha’oodzíí’ ’áníléehgo bik’e’íłchí.

nicely word HO-speak.P 3-2-make.I-GO 3-2-write.I

Saad naashkaahgo baa naash.

word 3-1-research.CI-GO 3-to 1-go.Prog

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

T’áá shǫǫ da la’ chidí haayíí’ą́.

at.least some car 3-3-get.SRO.P

T’óó k’asdidą́ą́ dóola bizgoh.

merely nearly-past bull 3-3-gore.P

yishbéézh

3DO-1-boil.it.I

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łáháda ’ach’íí’ náshdį́į́h.

now.and.then rolled.intestine 1-eat.R

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F