An example search has returned 50 entries
Shichʼéʼé kinaasdaʼgo bitsiiʼ shá beʼdíítłʼóół tʼáásh ʼáko?
1-daughter 3-reach.puberty.P-GO 3-hair 1-for 3-2-tie.F just-Q okayWhen my daughter has the puberty ceremony, will you tie her hair for me?
bookmark’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?
yesterday-Q 2-work.PAłk'idą́ą́' 'éiyá naadą́ą́' ’ayóo k'éédadiilyééh ńt'éé'. Díísh jį́įdi 'éiyá kindę́ę́’ nidahiilniih.
long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-from pl-3-1dpl-buy.CI
listen
Long ago, we planted corn. Now, we buy corn from the store.
bookmark- 'éiyá topic markerfind in Navajo Particle Lexicon
- nit’ee’ pastfind in Navajo Particle Lexicon
- ’ałk’idą́ą́’ long ago, formerlyfind in Navajo Adverb Lexicon
- ’ayóo very, extremelyfind in Navajo Adverb Lexicon
- díísd jį́įdi nowadaysfind in Navajo Adverb Lexicon
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- Iterative (R)
- Continuative Imperfective (CI)
Bíla’ashdla’ii nishlį́.
3-hand-five-NOM 1-be.NICh’aa déyá ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.
travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad t’éiyá bee yádeilti’ nít’ę́ę́’.
formerly Navajo language only 3-with pl-3-speak.I pastChidí nidabinołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.IDah nóóljííd lágo.
up 2-jump.O don’tDá ák’ehdi shizhé’é bił nishishnish j́į́į́dą́ą́. (YM 1968: 598)
Plant.field-at 1-father with 3-1-worked.P today.pastDibé bits’į́’ daodą́ą́’ laanaa.
sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LAANAADíí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.
this night only.then uninterrupted 1-sleep.FDziłghą́ą́’í ’alóós dóó nááneeskadí ńdeidį́į́h.
Wht.Mtn.Apache rice and tortilla pl-3-3-eat.Rhaidoołtééł
3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.Fcarry him/her up out of something, 3rd person
bookmarkHáadi lá lį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3-walk.pl.IHáí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?
who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.FHáí lá sis łigai ’áyiił’įįh
who-Q belt silver 3-3-make.UWho makes silver concho belts?
bookmarkHáísh yiską́ągo ’adoogis?
who-Q tomorrow 3-wash.FK’idadeelyáá nit’éé’ t’óó daazgan, háálá doo nahałtin da.
1pl-plant.P past just 3pl-dry.SPN, because NEG 3-rain.CI NEG
listen
We planted but they just shriveled up, because of the lack of rain.
bookmark- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
- k’idishłé plant it
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)
- háálá for, becausefind in Navajo Conjunction Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
Kénídánííljeehgo, sin ła’ beehódíítał.
shoe.game-GO song some 2-sing.Fna’ashkǫ́ǫ́’
1-swim.INaakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.
mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.PNaʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shíká ʼadíílwoł.
rodeo 3-about 1pl-do.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.FNi’éé’ náníłkad.
2-clothes 3-2-sew.Inideiilyé
pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Icarry a ropelike thing around, 1st person plural
bookmark