Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ashdladi oolkiłgo ’áko shį́į́ ’índa ákǫ́ǫ́ diikah.
five.at time-GO only until then there 1dpl-go.pl.I’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.
boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog’Ałk’idą́ą́’ tł’oh naadą́ą́’ dant’į́įhgo łį́į́’ doodaii’ béégashii da há hadahwiił’éés ńt’éé’.
long.ago grass corn 3-ripen.I-GO horse or cow etc. 4-for 3-stomp.I past’Áádóó hainidzaa?
and.then what-3-2-do.PAsdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.
woman little 3-car not.even but 3-work.P NEGBéésh bee hane’é bił nááshbał.
phone 3-with 1-whirl.Progbik’ídidoohdis
3DO-2dpl-wrap.it.around.it.Fbik’ídídis
3DO-2-wrap.it.around.it.IBilagáana ła’ níhit’ááh dookah jiní.
Anglo some 1Pl-close.to 3-go.Pl.F 4-say.NICh’iyáán nináhíłnihgo haa nízahjį’ ’ánádįįh?
food 3-2-buy.R how 3-long.N-up.to 3-become.none.RChidí ’anáshdlééh, háálá doo naalnish da.
car 3-1-repair.I because NEG 3-work.I NEGChidí naat’a’íísh hooghan yikáá’góó ch’ét’a’ doodaii’ dził bąąhgóósh ch’ét’a’?
airplane-Q hogan 3-over-along 3-fly.P or mountain 3-side-along-Q 3-fly.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -ísh enclitic for yes/no questions
- -káá’ on, on top offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -ąąh on, besidefind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a datefind in Navajo Postposition Lexicon
- location
Chidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghą́ą́’góó daats’í?
airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhapsdajííshóó’
pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.PDeenásts’aa’ shił naaldloosh ńt’éé’ shimá siiłtsą́, yiniinaa násineestsxas.
ram 1-with 3-trot.CI past 1-mother 1-3-see.P 3-because 1-3-whip.Pdeiilzhóó’
pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.Pdeishóóh
pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.IDibé dził binániidi da’ałchozh.
sheep mountain 3-slope-at Pl-3-graze.CIDibé yázhí bitsį’ bíchą́ yídéeshni’.
lamb 3-meat 3-crave 3-addicted.NPdiilbish
3DO-1dpl-boil.it.FDiné nihaikaíígíí nihizaad nideilkaahgo ayóó bił danilį́ ’áko ndi doo ’akót’ée da.
people 1dpl-3-come.pl.P-COMP 1dpl-language pl-3-1-investigate.I-GO very 3-with pl-3-be.NI even so NEG thus-3-be.NI NEGDíí haa yit’éego ’atiin?
this how 3-be.NI roadDlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.
prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.PDoo chosh shijooł’į́į́’ léi’gi’ ’át’éégóó shił hóyéé’.
NEG 3-1-make.use.O proof.against-NEG 1-with lazy.NIDoo ńdeeshdááł da, háálá kwii doo shił yá’áhoot’éeh da.
NEG 1-return.F NEG because here NEG 1-with 3-good.NI NEGHa’át’íí lá neidiyoołnih lá?
what DISC 3-3-buy.F DISChadaołgéésh
pl-3DO-2dpl-cut.it.out.Ihadazhneeshchaad
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).PHáágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?
where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI Johnhágoónee’
Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?
who-Q boat 3-3-make.PKwe’éshą’ haa nízah nináhálzhishgo nináháltį́į́h?
here-Q how 3-long.N-up.to time.move.R-GO rain.RMary bimá sání yá ’ata’ halne’.
Mary 3-grandmother 3-for indef-between 3-talk.DIna’ashkǫ́ǫ́’
1-swim.Inidasiilkáá’
pl-3DO-1dpl-investigate.it.Pnidasoołkáá’
pl-3DO-2dpl-investigate.it.Pnideeshłeeł
3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.FNizhé’é ha’át’íísh nayiisnii’?
2-father what-Q 3-3-buy.Pniłhį́į́h
3DO-2-melt.it.(snow).IShą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.
remember long.ago 3-for 3-discuss.I recallShééhonísinísh?
1-2-know.NI-QShi’éé’ kin bikáá’dóó hadah (or bidah, ’adah) ’ahé’ah.
1-clothes house 3-on-from areal-downward 3-1-toss.FFO.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’adah downward from a heightfind in Navajo Adverb Lexicon
- -káá’ on, on top offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -dóó from a specific location or point in space or timefind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’ahish’áád toss awayfind in Navajo Verb Modes