Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Abe’ yistiní hazhóó’ógo ni’ ninishtłeeh ńt’éé’ nááłhęęsh.

ice.cream carefully stop 3-1-stop.carry.I past 3-fall.P

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

bik’ídadisoodiz

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ídísdis

3DO-1-wrap.it.around.it.I

aad ’át’éii">Ch’į́į́góó baa ntséskees.

fail 3-about 1-think.I

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Chʼééh jiyáán doo łikan da, wóóyą́ą́ʼ.

watermelon NEG sweet NEG 3-3-eat.O

Da’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.

restaurant-at ribs 3-1-eat.F

didíníilkał

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

didínóołkał

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Díí ’ashkii Bilagáana bizaad shá bíbiyiił’aah.

this boy English 3-language 3-2-teach.I

Doondó’ ’ółta’ da.

NEG 3-go.school.NI NEG

doozhǫǫgo

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo díníyáa da?

why-Q neg 2-go.sg.P NEG

Haaʼísh niʼnishʼaah?

where-Q 3-1-park.SRO.F

Háágóó lá díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Háí lá́ bá nidáá’?

who Q 3-for 2-enemyway.ceremony

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Hoozdodę́ę́’ Łééchąąłgaii bee nááshdááłgo Kinłánídi da’jiyání góne’ sédáago shiyaa haalwod lá.

Phoenix-from greyhound.bus 3-with 1-return.Prog-GO Flagstaff-at cafe into 1-sit.SPN-GO 1-under 3-run.P DISC

Hwééldigóó nda’aznánę́ędą́ą́’ nihahastóí yę́ę ła’ béédaho’dooszįįd.

k’ad

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

na’ńle’dii

Naaltsoos bikáá’ na’aníshí bikáa’gi si’ą́.

book desk 3-on-at up 3-lie.SRO.SPN

Nanise’ígíí ch’iiyáán daohsą́ ’áko bee nihits’íís bitah ya’ádahoot’ééh dooleeł.

plant-ÍGÍÍ food pl-2-eat.I so 3-with 2pl-body 3-among pl-3-good.NI future

Náhookǫsdę́ę́’ níłch’igo ’ayóo deesk’aaz.

north.from breeze-GO very cold.SPN

Ni daats’í nił bééhózin ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?

2 perhaps 2-with 3-know.CI TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Niba’ sézį́.

2-wait 1-stand.SPN

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG-Q 2-cold.X-Q NEG

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

nisiilkáá’

3DO-1dpl-investigate.it.P

Níwe, doo tsésǫ’ góne’ ch’ééjí’nah da!

stop NEG window 3-into 4-crawl.R NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shiyáázh shaa yógháah le’ nissingo sédá.

my.son 1-for 3-arrive.O hope 3-1-want.CI-GO 1-sit.I

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ ’éí Diné tát’áá góyaa kéédahat’íinii t’éiyá díí tábąąhgóó bidáda’ak’eh naaznil ńt’éé’.

still quite.long.ago the people water-near areal-down pl-3-reside.NI-NOM only this water-edge-toward farm 3-lie.PlO.SPN past

T’áadoo ’anit’íní!

neg 2-do.NI-Í

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

t’áá gééd

T’iis bąąh nidaohna’.

cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.I

Tó Haach’i’dę́ę́’ ’ííyisíí naashá.

Tohatchi-from truly 1-go.CI

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

Yiską́ągo ’azee’ííłíní niwoo’ yideeshnish doo.

tomorrow doctor 2-teeth 3-2-work.F will.be

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Ániid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

Łééchąą’í ’ałch’į’ yiil’aad.

dog RECIP-toward 3-1du-sic.P

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI

Łį́į́’ bá ni’níłjoolgo ’índa kintahgóó diikah.

horse 3-for 2.feed.NCM.P only.then town-GO 3pl.go.F