Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Áádóó ch’íníyá nít’ę́ę́’ shik’ijiijéé’.

and.then out-1-go.P past 1-on-4-attack.pl.P

’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.

meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I

’Áłtsé biba’ dooleeł ’áko shį́į́ ’índa nihił dah adidoolwoł.

first 3.for will until then only 1.with start 3-drive.F

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

-ghą́ą́h

-ísh

Béégashii ndahaniihdi dóola ’ayóí ’ánóolin léi’ t’óó bidánééł’į́į́’.

cattle-NOM pl-3-sell.CI-at bull remarkable 3-resemble.N INDEF just 3-1-look.at.P

Bich’ijí nishłį́.

3-toward-side 1-be.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Da’ Ron saad neiiłkaah?

Q Ron word 3-3-investigate.I

Daniel hahgosh hidilníísh?

Daniel when-Q 3-start.work.I

deidíníłkaad

pl-3DO-3dpl-start.to.herd.them.(animals).I

deiidą́ą́’

pl-3DO-1dpl-eat.it.P

didazhdííłjéé’

pl-3DO-4dpl-start.fire.P

didiilyįh

3DO-1dpl-melt.it.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Díí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?

this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-Q

Dlǫ́ǫ́’ ’akǫ́ǫ́ náájilwod.

Prairie Dog LOC-there It. 4-2-run.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Díí ’áʼkáán háidíígíísh nahiidiilnih?

TOPIC flour which.one-ÍGÍÍ-Q 3-2du-buy.F

Gólízhii dégo dasidoo’į́įgo da’oołzhish nỉ.

skunk up-GO pl-3-look.I-GO pl-3-dpl-dance.I

Ha’át’íísh nizhé’é nahideeshnih nízin.

what-Q 2-father 3-1-buy.F 3-want.NI

haa níldííl

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadeidééłbįįd

pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.P

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’ę́ę́’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft inside 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

hádą́ą́’

Hoozdohgóó daats’í deeshááł ’éí doodaii’ Be’eldííldahsínilgóó deeshááł.

Phoenix-toward maybe 1-walk.F or Albuquerque-toward 1-walk.F

lá

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.

Gallup 1-for 3-with 3-drive.I

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Nédáá dóó bikáá’adání bik’i ndinís’eez.

1-sit and table 3-on 1-place-1-foot.P

nisiilkáá’

3DO-1dpl-investigate.it.P

Ńléí dził bighą́ą́’dóó łid yót’ááh yít’i’.

over.there mountain 3-over there smoke to.rise.up into-I.

Shicheii bighangóó yishááł.

1-grandfather house-toward 1-go.Prog

Shighanídóó ’e’e’aah bich’ijígo shádí bighan.

1-home-from west 3-in.the.direction.of older.sister 3-dwell.N

Shimá sání dah díníilghaazh ’ayiila’ii’, nihí yaa néíni’ką́.

1-grandmother frybread 3-3-make.P-and 1.dpl under 3-3-place.P

Shinék’eesinilí shee hólǫ́ǫgo t’éiyá bee ’eesh’į́.

1-me glasses 3-there exist.NI with only 3-with1-see.N(Prpg:??)

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-wtih 3-know.P

Shínaaí shíká ’adoolwoł nisin ńt’éé’ ’áłt’ąą t’áadoo níyáa da.

1-older.brother 1-for 3-run.F 1-want.NI but after.all NEG 3-come.sg.P NEG

Shį́įgo ’ahbínígo ’ashdladi dóó ’ałníi’go k’adę́ę ha’a’aah łeh.

summer-GO morning-GO five-at and half-GO almost 3-sunrise.I usually
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

T’áadoo naaltsoos dayínółta’í.

neg book pl-3-2dpl-read.I-Í

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

T’áá ká nóoł’į́į́’

Neg 2-see.O

T’áá kintahdi ’ííyą́ą́’ nidi náá’áshdą́.

just town-at 1-eat.P but 3-1eat.R

t’éiyá

Tóshjeeh yah ’adíí’ááł nidishnínéesh yah’ííní’ą́?

water.jug into 3-2-take.in.F 1-say-PP-Q.P PP-3-2-take.in.P.SRO

Ts’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.

basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NI

Ts’éénídzííd, t’ah ’íinda ’iidííłhosh.

2-wake.up.I future only.then 2-sleep.F

Tsin níbaal yíyah ’ada’atsih.

post tent 3-under 3-3-set posts.I

yishbéézh

3DO-3-boil.it.P