Your search for the mode Optative (O)
has returned 50 entries

’Ahwééh doo dich’í’ígíí ła’ jóódlą́ą́’.

coffee NEG 3-bitter.NI-NOM some 3-4-drink.O
listenloadingplaying

I want to drink coffee that isn’t bitter.

’Ahwééh ła’ wóshdlą́ą́’.

coffee some 3-1-drink.O

’Ajóółháásh laanaa.

4-sleep.O wish

’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.

4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI
listenloadingplaying

I wish to weave, but I don’t have any wool.

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O

’Atsą́ą́’ ła’ jóyą́ą’ le’.

ribs some 4-eat.O desire
listenloadingplaying

I wish to have some ribs.

’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.

baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O

’Ayóo la’ deesdoi nahóółtą́ą́’ laanaa.

very disc 3-hot.SPN 3-rain.O hope

’Ádi’óóyą́ą́’ le’.

self-2-eat.O don’t

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Bįįh b da’doółdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.O

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

Dibé bits’į́’ daodą́ą́laanaa.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LAANAA

Dibé bits’į́’ daodą́ą́’ lágo.

sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LÁGO

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo, dádiʼnítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Hastiin t’áá baa wóólyeed lágo.

man see.to.it to.him 2-run.to.O NEG-wish

Háísh ’átsą́ą́’ jóyą́ą́’ laanaa nízin?

Who ribs 4-eat.O hope 3-3-want.CI

Kinaaldáágóó jidóya’ t’óó ’ílį́.

puberty.ceremony-to 4-go.O hope just think
listenloadingplaying

I wish I could go to the puberty ceremony, just thinking.

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

Na’nízhoozhídi yíníyáago t’áá ła’ bił ’ahóókááh lágo.

Gallup-at 2-go.P-GO see.to.it some 3-with 3pl-meet.O NEG

Naakaii bizaad jółta’ le’ dzinízingo dzizdá.

mexican language 4-read.I wish 4-wish.O-GO 4-sit.P
listenloadingplaying

She is wishing he could read Spanish.

Nahóółtą́ągo tł’óo’di dizhdółjeeh le’ nízin shicheii.

it.rained-GO outside.at 4-build.fire.O wish 3-3.want.CI my.grandfather
listenloadingplaying

My grandfather wishes to build a fire outside, but it has just rained.

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

Nidáa’di 'áká' 'ajólyééd.

enemy.way.ceremony-at 4-for 4-run.O
listenloadingplaying

One wishes to help at the enemy way ceremony.

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.

my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.P
listenloadingplaying

My uncle said, “he wishes he could build a shade house.”

Shidibé ’ąą’ dinót’į́į́ł laanaa ch’ééh nisin.

1-sheep expanse 3-increase.O wish in.vain 1-want.CI

Sitsóí éí ’ashiiké nidaanéego ’atah nijóne’ laanaa nízin.

my.grandson TOP boy pl-3pl-play.I-GO join 4-play.O hope 3-3.want.CI
listenloadingplaying

My grandson is wishing to participate in the boys game.

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

T’áá gohwééh baa wóókááh

see.to.it coffee 3-for 2-pour.OC.O

Tódínéeshzhee’góó hodzoołtsééh laanaa.

kayenta-to areal-4-see.O hope
listenloadingplaying

I wish i could see Kayenta.

Tówónaanígóó ch’aazhdóya’ laanaa.

overseas-to 3-1-travel.O hope
listenloadingplaying

I wish to travel overseas.

Tséíłkéí nidaanéego dahonółne’ laanaa daniidzin.

teens pl-3pl-play.I-GO pl-3pl-win.O hope pl-3pl-think.P
listenloadingplaying

We are wishing the teens would win their game.