Your search for * biihidzóhí 50 entries

Jáan biʼdizhchínéejįʼ ʼanááyííłką́. Bá daʼdiidį́į́ł.

John 3-birth.past-up-to again-day.P 3-for 1pl-eat.F

’Ahwééh doo dich’í’ígíí ła’ jóódlą́ą́’.

coffee NEG 3-bitter.NI-NOM some 3-4-drink.O

’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.

candy 3-1-buy.P-GO 1-little.brother and 1-little.sister RECP-equal-GO 3-for RECP-for 3-lie.aligned.PlO.NP

’Ałk’idą́ą́’ Naayéé’ Neizghání ha’a’aahjigo ’atsiniltł’ish bił dah yizdéél jiní.

long.ago Monster Slayer east-to lightning 3-with up 3-move.SFO.P 4-say

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá nida’deeshjoł.

from.there 1-return.P-GO horse 3-for pl-1-set.out.NCM.F

’Áádóó hainidzaa?

and.then what-3-2-do.P

-góó

-zánághah

Ch'į́į́góó ch'ééh 'oolá bíká tá'diigeed.

without.sucess in.vain gold 3-for 1-dig.P

Damóo yę́ędą́ą́’ dziłghą́ą́’dę́ę́’ shádí dóó ba’áłchíní bił ’adaashkai.

sunday past-time mountain top.of-from 1-elder.sister and 3-children 3-with downward-1-go.Pl.P

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

daoohdlą́ą́’

pl-3DO-2dpl-drink.it.P

Díí dziłígíí shádi’ááh bich’ijígo ’ałkéé’ ’adíítąąd.

this mountain-Comp southward 3-toward-GO one-behind-another 3Pl-scatter.NP

Doo ’íits’a’ída nít’éé’ ’áłt’ąą Irene níyáago ’índa hahodíídláád.

NEG 3-sound.P-NEG past finally Irene 3-arrive.P-go only.then 3-uproar.P

Doo hah shił ’ílwod da léi’ t’áá ’íídą́ą́’ da’oodą́ą́’ lá.

NEG quick me.with 3.drive.P NEG since already 3pl.eat.P discover

Doo wółtsį́į́h lágo!

Dooládó’ deesk’ąąz da lá!

Certainly 3-cold.SP as.such discovery

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

Ha’át’éegishą’ nich’ah nííní’ą́?

where-at-Q 2-hat 3-2-set.down.SRO.P

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo díníyáa da?

why-Q neg 2-go.sg.P NEG

ha’át’éégóó

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háhgo lá Tséghá Hoodzánídi na’ahóóhai nitsaa’í ’áleeh?

When part Window Rock-at fair will occur.F

Háí lá sis ligái ííł’įįh?

who-Q belt silver 3-make.U

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

Hooghan binááshwoł ńt’éé shimá sání shich’ahóóshkeed.

hogan 3-encircling-1-run.Prog past 1-grandmother 1-3-scold.P

Hoozdohdi ’éí doo ’ashohodoobéézhgóó deesdoi.

Phoenix-at TOP extremely 3-hot.SPN

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

na’ashkǫ́ǫ́’

1-swim.I

Naadą́ą́’ t’ah doo dadiigááhdą́ą́’ deiiti’.

corn before pl-3-leaves.turn.white.I-past pl-3-1dpl-harvest.P

Naalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).

trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.P

Nahałtin lá ’áyaańda ’éé’tsoh yee nidaakai.

3.rain.I DISC wonder jacket 3-with 3pl-walk.I

Sháahsita’gi yihę́ęsgo tsin-ts’ósí bee yích’id.

1-point.between.shoulder.blades 3-itch.I-GO stick 3-with 3-1-scratch.P

Shidibé ’ąą’ dinót’į́į́ł laanaa ch’ééh nisin.

1-sheep expanse 3-increase.O wish in.vain 1-want.CI

Shimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.

1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.R

Shimá sání dah díníilghaazh ’ayiila’ii’, nihí yaa néíni’ką́.

1-grandmother frybread 3-3-make.P-and 1.dpl under 3-3-place.P

Show Lowdi łóó’ haóshłe’ laanaa.

Show Low-at fish 3-1-pull.up.by.line.O hope

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ ’éí Diné tát’áá góyaa kéédahat’íinii t’éiyá díí tábąąhgóó bidáda’ak’eh naaznil ńt’éé’.

still quite.long.ago the people water-near areal-down pl-3-reside.NI-NOM only this water-edge-toward farm 3-lie.PlO.SPN past

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

Tó tsíídkáá’ dididííkááł.

water charcoal-on start-3-2-put.OC.F

Tóógóó łį́į́’ ’ałkéé’ deíkááh.

water-to horse RECIP-behind 3-walk.pl.Prog

Tóta’góó díníyáá ládą́ą́’ tł’oh ła’ nahidíiłnih.

Farmington-to 2-go.F if hay some 3-2-buy.F

Tsinaabąąs bee nida’abąąsgo shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I-GO 1-pass-born.P

Tsxį́įłgo ni’éé’ biih ni’nééh.

hurry 2-clothes 3-into 2-crawl.I

Yah ’anáníshkaad ’áko shį́į́ ’índa da’iidiilwosh.

into 1.herd.I until then only 1dpl.sleep.F

yiilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

Yílk’idę́ę́’ télii ła’ ’adah náádáałgo yiiltsą́.

hill-from donkey INDEF down 3-return.Prog 3-1du-see.P

Yéego nihee nahóółtą́ągo yá’át’ééh doo yę́ę ’áko shį́į́ naadą́ą́’ dadinóosééł.

hard.GO 1pl-on 3-rain.P.GO 3-good future wish then maybe corn 3pl-grow.F

Łį́į́’ yílk’id gódei ’ahinoolchééł.

horse hill areal.up 3du-run.Prog