Your search for * has returned 50 entries
’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.
yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P’Ahbínídą́ą́’ ch’ééh niba’ hasht’e’ ’ádííníszin.
morning-Past in.vain 2-wait ready REFL-1-keep.CI’At’ééd t’áá shǫǫ kinaasda’.
girl just good 3-puberty.P’Atiin bąąhgóó béésh halne’é tsin bá ’adaaz’á.
road 3-along.side telephone pole 3-for 3Pl-stand.upright.SPN’Azee’ál’į́įdi t’óó tsé’édin ’ájiidzaa.
hospital-at just worse 4-become.NP’Azháánee' shichidí hólǫ́ǫ́ ndi t'áá ni’ ’akǫ́ǫ́ deeshááł.
even.though 1-car 3-exists.NI but on-foot over.there 1-walk.F’Átséétł’éédą́ą́’ lą’í nahoołtą́.
before-last.night many around-3-rain.P’Eii łį́į́’ ga’ yinízin.
that horse EMPH 3-2-want.CICh’iyáán ’ádaasdįįdgo kingóó ła’ hááshááł.
food pl-3-run.out.P-GO store-to some area-1-go.get.Prog
listen
The shelves are empty, and I am going to the grocery store.
bookmark- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’ádįįh dwindle, become extinctfind in Navajo Verb Modes
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date
- Progressive (Prog)find in Navajo Verb Modes
- hááshááł go along after itfind in Navajo Verb Modes
Chidí daats’í bee hólǫ́ doodaii’ niísh chidí nee hólǫ́?
car maybe 3-with 4-exist.N or 2-Q car 2-with 4-exist.NIChidí naat’a’íísh hooghan yikáá’góó ch’ét’a’ doodaii’ dził bąąhgóósh ch’ét’a’?
airplane-Q hogan 3-over-along 3-fly.P or mountain 3-side-along-Q 3-fly.PDid the airplane fly over the house or along the mountainside?
bookmarkChidí naat’a’íísh hooghan yikáá’góó ch’éta’ ’éí doodago daats’í dził yąąhgóó ch’ét’a’?
airplane-Q house 3-over-along 3-fly.P TOP or perhaps mountain 3-over-along 3-fly.PDá ák’ehdi shizhé’é bił nishishnish j́į́į́dą́ą́.
Plant.field-at 1-father with 3-1-worked.P today.pastdeiłhį́į́h
pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).IDibé bits’į́’ daodą́ą́’ laanaa.
sheep 3-meat pl-3-1dpl-eat.O LAANAADibé tóógóó dínóshkaad.
sheep water-toward 3-1-start.herd.ODíí lá diichiłí ’át’é ni.
this DISC abalone 3-be.I EMPHDíkwíí jį́ shą’ nanilnish?
how.many Q days 2-work.IDlǫ́ǫ́’ ’akǫ́ǫ́ náájilwod.
Prairie Dog LOC-there It. 4-2-run.IDoo t’áá k’ad ’ííłta’ da.
NEG just now 1-go.school.P NEGDoozáagi Diné bíbee hazʼaanii bi nanilnish?
PTL.NEG navajo.people 3-government ? 3-2-to.work-IDíí tł’óół yílééł.
this rope 3-2-carry.SFO.ProgGohwééh ’áłdó’ nahideeshnih nisinée beesénah lá.
coffee also 3-1-buy.F 1-want.NI-past 3-1-forget.P DISCHa’át’éegoshą’ ’ayóo náníldzid?
why-Q very 2-fear.IHa’át’íísh biniinaa nanichxǫ’?
what-Q 3-because 2-pout.CIHa’át’íí́sh baa hane’?
What Q 3-for be.told.CIHaalá t’áá ’éiyá ’íishłáa ni’.
what-Q just TOP 3-1.make.P recallHaash yit’éego t’óó nichǫ́’ígo yániłti’.
how-Q 3-be.NI-GO just 3-suffiient-GO 2-speak.IHáágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?
where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI JohnHoghaandi nánisdzáago tʼáá shǫǫ ’ííyą́ą́ʼ.
home-at again-1-came.back.P T’ÁÁ SHǪǪ 1-eat.PHáidígíísh ʼałkʼésdisí deeshį́į́ł?
which.one-ÍGÍÍ-Q candy 3-1-eat.FHáidíígíísh łį́į́ʼ bił deeshdlóózh?
which.one-ÍGÍÍ-Q horse 3-with 3-crawl.FKingóó ’anááda’iisdee’.
town-to again-pl-3-go.RMósí ch’óółt’e’ lágo.
cat out-3-2-carry.O LÁGONa’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.
1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P
listen
When I was out herding I was resting under a pinetree and I went to sleep but suddenly to my surprise my dog woke me up.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- na’nishkaad herd, go out herdingfind in Navajo Verb Modes
- -yaa under, beneath, down
- location
- -gi at
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- hanááshyį́į́’ restfind in Navajo Verb Modes
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’iishháásh sleepfind in Navajo Verb Modes
- t’ah ńt’éé’ all of a suddenfind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ch’ééníssííd awaken him/herfind in Navajo Verb Modes
Nédáá dóó bikáá’adání bik’i ndinís’eez.
1-sit and table 3-on 1-place-1-foot.PT’áa shǫǫ chidí bikee’ ’aniidíígíí shá bąąh niná’nil.
just good car 3-shoe new-rel 1-for 3-on again-3-place.PT’áadoo ’anit’íní!
neg 2-do.NI-ÍT’áadoo chidí hasht’enéinídłaagóógo shį́į́ doo nidáágóó diikah da.
NEG car 3-2.ready.repair.P-NEG-GO maybe NEG enemyway.ceremony-GO 3dpl-go.F NEGTó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.
water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future
listen
Drink lots of water so that you can be healthy.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means of
- -tah, -taa-, -ta- among, mixing
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon




