Your search for the mode Future (F)
has returned 50 entries

Ch’ééníshį́įgo náá’deeshtł’óół nissin.

return.summer.GO 1-again.weave.F 1-desire

Hííłch’į’go ’índa ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

Shichʼéʼé kinaasdaʼgo bitsiiʼ shá beʼdíítłʼóół. Tʼáásh ʼáko?

1-daughter 3-reach.puberty.P-GO 3-hair 1-for 3-2-tie.F just-Q okay

ʼAdaʼniigeh, nihíká ʼadoohjah.

3pl-marry.F 1dpl-after 2dpl-run.pl.F
listenloadingplaying

We are having a wedding, we need everyone’s help.

ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.

boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

'Azháánee' shi dibé hólǫ́ǫ ndi, dibé ła nahiideeshnih.

even.though my sheep 3-exist.NI sheep one 1-buy.F

"Doildinę́ę’ daazts’ą́ą́ lá," didííniił.

3-be.outcast.NI-deceased 3-die.P DISC 3-2-tell.F
listenloadingplaying

Tell them "The despicable one has died."

Amá k'adee' neeshch'íí nidahidíídla ní jiní.

pas-mother now piñon 3-1dpl-pick.F 3-say 3-it.is.said

Át’ah ’índa shaa náádíídááł.

later 1-to again-2-come.F

bik’ídadidiidis

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídidoohdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

Ch’éénísh’į́įgo náá’deeshtł’óół nissin.

out summer.GO 1-again.weave.F 1-desire
listenloadingplaying

I want to weave again when summer returns.

Chaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.

shade.house 3-under-at 2-drive.F

Chidí nahideeshnih ndi shibéeso ’ádin.

car 3-1-buy.F but 1-money 3-none.NI

dadiilbish

pl-3DO-1dpl-boil.it.F

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

Dibé bitah dídéesh’įįł, díkwíínee’ náádeishchį́.

sheep 3-among 3-1-look.F how.many-really again-3-born.R
listenloadingplaying

I’m going to the flock to see how many sheep have been born.

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

dididiiljah

3DO-1dpl-start.fire.F

didiilyįh

3DO-1dpl-melt.it.F

didínííłkał

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).F

didínóołkał

3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).F

diilbish

3DO-1dpl-boil.it.F

Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.

this night only.then uninterrupted 1-sleep.F
listenloadingplaying

I will sleep well tonight.

Doo ’áłah dadiidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Haashą’ ʼátʼé, shí bichʼįʼ haʼdiisdzih.

how-Q 3-be.NI 1 3-to 1-speak.F

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadínííłchał

3DO-2-card.it.(as.in.wool).F

hadííłtééł

3DO-2-carry.him/her.up.out.of.something.F

Hahgo lá tá’dinigizh?

When part 2-shear.F

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

Kénídánííljeehgo, sin ła’ beehódíítał.

shoe.game-GO song some 2-sing.F

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

Naʼazhǫǫshgóó dooʼáazhgo nihikééʼ ʼiih deeshwoł.

casino-to 2du-go.F-GO 2pl-follow 3-into 1-run.F

Ni ga’ k’ad dibé bikéé’ díínááł.

you EMPH now sheep 3-behind 2-go.F

nidazhdooleeł

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Shimá bighangóó shíni’ ńt’éé’ ch’ééh déago shhoogéé’.

1-mother 3-home-to 1-desire.to.go past in.vain 1-go.P-GO 1-with ho-become.lazy.X

Shį́įhgo, doo haigo sin hadidii’áał da.

summer-GO, NEG winter-GO song start-2.sing.F NEG

Tsxį́įłgo łees’áán ’ádíílííł nimásání nihaa yighááh!

quickly tortilla 3-2-make.F 2.poss-mat.grandma-NOM 1.pl-to 3-come.F

yidooyį́į́ł

3DO-3-eat.it.F

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

Yiską́ągo nighandi naadeeshááł.

tomorrow 2-home-at 2-to-1-go.F

Yiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)

tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi, háádish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

ʼDa'azhishgóó, sis łigaii shaʼ díílééł.

dance-to 1-go.F belt silver 1-borrow3-lend.SFO.F

ʼÉí hastiin naanish bichʼįʼ ’ádoolʼaad lá.

that man work 3-to 3-3-give.F DISC