Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Shideezhí t’áadoo ’ałtso ’íiłta’t’óó nádzá.

1-sister NEG finish 3-read-NMLZ.NEG just 3-return.P

’Ahwééh doo dich’í’ígíí ła’ jóódlą́ą́’.

coffee NEG 3-bitter.NI-NOM some 3-4-drink.O

’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.

coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U

’Atsį́’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?

meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI

’Ałk’idą́ą́’ ye’iitsoh lei’ jiní “łeeh nideeshbish.”

long.ago giant INDEF 4-say.P ground-into 2-1.roast.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

’Éí lą́ą baa nitséskees nít’ę́ę́’.

that EMP 3-about 1-think.I past

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

’Oółháásh lágo.

2-sleep.O don’t

'Ólta’góó deínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.PROG

bik’ídadisoodiz

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ídiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

bik’ídisoodiz

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

Ch’íníyáá nít’ę́ę́’ t’áá hooshch’į’ łééchąą’í shich’į’ ch’élwod.

out-1-go.P past suddenly 1-to dog out-3-come.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Chidí nahideeshnih ndi shibéeso ’ádin.

car 3-1-buy.F but 1-money 3-none.NI

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

dajííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).P

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ lá.

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

Dooládó’ shį́į́ ’adą́ą́dą́ą́’ shich’ohoos’ni’ da kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso naadiinígíí ńdiiłtsooz.

wow probably yesterday 1-lucky.P town areal down 1-go.I Past money twenty-NOM 3-sit.FFO.P

hadeishgizh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.P

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Hózhó’ógo baa nitsínkeesgo níni’ bá na’iłt’oh.

3-harmonious.I-GO 3-toward 2-think.I-GO 2-mind 3-for 2-smoke.I

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

Joe dóó Louise hataał.

Joe and Louise 3-sing.CI

K’ad dibé ch’íi’nííł.

now sheep 3-2-du-take.out.I

Na’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.

1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.pl.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

Naʼahóóhai nitsaaígóó dóola dííyééł.

rodeo 3-big-to bull 2-haul.F

nidasiilyá

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nidoohłeeł

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nimá sání bich’į́’ ch’iyáán ła’ dijááh.

2-grandmother 2-to food some start-3-2.take.PlO2.F

niséłkáá’

3DO-1-investigate.it.P

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shidá'í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áadoo béeso baa nishníłí bił 'aná’oolwod.

NEG money 3-for 3-1-lend.I 3-with 3-run.off.P

Tó tsíídkáá’ dididííkááł.

water charcoal-on start-3-2-put.OC.F

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

wołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yiit’aal

3DO-1dpl-chew.it.P

Yiską́ągo naaltsoos naa deesh’ááł.

tomorrow book 2-for 1-move.SRO.F

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote

“Sh naa’aash ’ałgháádidiit’ash”, ní ma’ii jiní.

1-with cousin 1du-race.F 3-say.P coyote 4-say.P