Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.

coffee again-1-drink.R

’Ahwééh ła’ yishdlą́.

coffee some 3-1-drink.I

’Áádóó háajigo dah diníyá?

and.then which.way-GO start.off 2-go.I

’Ólta’góó daats’í deeshááł doodaii’ jooł bee nideeshneeł.

school-toward maybe 1-walk.F or ball 3-with 1-play.F

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.

meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

At'ééd aní shí k'ad naalyéhé báhooghango déyá. Nit'éé' bimá aní k'adee' da'iigháásh.

girl 3-say.IP 1-now goods 3-for-home-GO directional-go. past 3-mother 3-say.IP now time-sleep.

bik’ídiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

Bíni’dii ’awáalyaa sitį́.

3-let-stay jail 3-lay.SPN

Ch’é’étiingóó naanéhígíí shił bééhózin.

entrance-along 3-play.I-COMP 1-with 3-know.NI

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Chizh ła’ yah ’aníjááh.

firewood some in 2-bring.I

dadoohsį́į́ł

pl-3DO-2dpl-eat.it.F

dajííyą́ą́’

pl-3DO-4dpl-eat.it.P

deiilzhóó’

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.P

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

Dooshą’ kót’éego áníléeh da lá.

ensure like.this 2-do.I DISC

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

Ha’át’íí biniiyé ’ákǫ́ǫ́ díníyá?

what 3-for.purpose there 2-start.go.P

hadajishgizh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.P

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadééłbįįd

3DO-1-fill.something.up.with.it.P

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’ę́ę́’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft inside 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

hanołchaad

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

jidooyį́į́ł

3DO-4-eat.it.F

Jáan biʼdizhchínéejįʼ ʼanááhoolzhiizh. Tįʼ bá daʼdiidįį́ł.

John 2-birth-up-to again-area-arrive.P let's.go 3-for pl-2-eat.F

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

K’os hazlį́į́’ t’áá shǫǫ nahodoołtį́į́ł.

cloud 3-become.P EMP just good 3-rain.F

Nighéí na’ashch’ąą’ígíí níil’į́.

over.there painting-ÍGÍÍ 3-2-du.look.I

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

Níwe, k’ídíítih!

stop 3-2-break.SSO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shiye’, t’áadoo nikídíltałí.

1-son NEG 2-stomp.IR-Í

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Shį́įgo ch’ééh jiyáán yishį́į́h ’áádóó tó lą’í yishdlį́į́h.

summer-GO watermelon 3-1-eat.U and.then water lots 3-1-drink.U

T’áá ká ’adinoólgháásh lágo.

neg 2-oversleep.O LÁGO

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

yik’íideezdiz

3DO-3-wrap.it.around.it.P

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

yiyííshóó’

3DO-3-brush/comb.it.P

yoodlą́ą́’

3DO-3-drink.it.P

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

“Sh naa’aash ’ałgháádidiit’ash”, ní ma’ii jiní.

1-with cousin 1du-race.F 3-say.P coyote 4-say.P