Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Shilééchąą’í ín">t’áadoo ’ayání dibé yikéé’ ’eelwod.

1-dog NEG 3-eat.I-NEG sheep 3-after 3-run.P

’Azhą́chíil ndi dibé ch’ínínil.

even 3-snow.I but sheep 3-1-release.P

Át’ah ’índa shaa náádíídááł.

later 1-to again-2-come.F

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

bik’ídiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

bik’ídínídiz

3DO-2-wrap.it.around.it.P

bik’ízhdeezdiz

3DO-4-wrap.it.around.it.P

Ch’iyáán ’íishłaa ’áádóó da’iidą́ą́’.

food 3-1-make.P CONJ 1Pl-eat.P

Chizh ła’ yah ’aníjááh.

firewood some in 2-bring.I

Da’ dichinísh nínízin?

Q hunger-Q 2-feel.NI

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

Da’diidį́į́ł.

pl-1dpl-eat-pl.F

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

dadiidį́į́ł

pl-3DO-1dpl-eat.it.F

dadínółkaad

pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Damóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.

Sunday past Santa.Fe-to 1-go.P

dazhdííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.P

didołjeeh

3DO-2dpl-start.fire.I

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ .

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

Díí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.

this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo kingóó diit’ash da.

NEG town-to 1dpl-go.du.Prog NEG

hadadéélbįįd

pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

hadééłbįįd

3DO-1-fill.something.up.with.it.P

Háadi lá łį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3dpl-walk.I

jidoołbish

3DO-4-boil.it.F

jííyą́ą́’

3DO-4-eat.it.P

jííłhį́į́’

3DO-4-melt.it.(snow).P

K’ad shicheii bíká ’iishyeed.

now 1-grandfather 3-for 1-run.I

K’os hóle’!

cloud 3s-become.O
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nichxǫ’ báhádzid.

stop 3-P-be.dangerous
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shidá’í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

T’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.

just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.P

Tł’óo’di kǫ’ diltłi’ bikáa’gi chéch’il ła’ dináádísh’nííł.

outside-at fire 3-burn.NI 3-on-at oak some fire-again-3-1-move.PlO.I

Tł’éé’ hodooleeł t’ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

wohtł’ó

3DO-2dpl-weave.it.I

yiishgish

3DO-1-make.one.cut.in.it.I

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

Yiską́ągoósh ’adeestsił nínízingo bee na’anishí hasht’enilééh?

tomorrow-Q 1-make.F 2-want.NI-GO tool 3-2-prepare.I

yiyííyą́ą́’

3DO-3-eat.it.P