Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ahwééh yishdlį́į́h ’áádóó naanishgóó yishááh.

coffee 3-1-drink.U and.then work-toward 3-1-go.U

’Ashą́ą́ nít’ę́ę́’ t’áadoo hooyání shaa ’ílwod.

1-eat.Prog past suddenly 1-for 3-drive.P

’Áłchíní hazhóʼí bik’i yíldził.

children careful 3-for 2-support.Prog

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

bik’ídadiidis

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’ééh jiyáán hastiin baa nahashniihgo ch’ééh ’ííł’įįd ’ahbínídą́ą́’.

watermelon man 3-from 3-1-buy.CI-GO tried in.vain 1-act.P morning-past

Chidí ’ániidígíí naháłnii’ nít’éé’ bee lą́ą́ shąąh háájil.

car new-ÍGÍÍ One 3-1-buy.P-GO 3-with many 1-on 3-charge.P

dadidiilyįh

pl-3DO-1dpl-melt.it.F

dadiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.I

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

deiilzhóóh

pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.I

Dibé yah ánáádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.I

didíníilkał

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Díí chidí ’ayóo dilwo’ ha’ní ’áko ndi doo baa jííníshłíi da.

this car very 3-fast 3-say.P CONJ NEG 3-about 4-1-rely.P NEG

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo dibé ch’íi’niił da.

NEG sheep pl-3-2-du-take.out.I NEG

Dooshą’ kót’éego áníléeh da lá.

ensure like.this 2-do.I DISC

hadadoołtééł

pl-3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadadéélbįįd

pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

hadeidééłbįįd

pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.P

hainííłchaad

3DO-3-card.it.(as.in.wool).P

Halah doo bííghah jiztį́į da.

opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

háíníłgizh

3DO-2-cut.it.out.P

jiigish

3DO-4-make.one.cut.in.it.I

jíí’aal

3DO-4-chew.it.P

Na’nízhoozhígóó nihił ’adeeswod ’áko shį́į́ ’adiidį́į́ł chidí nihá ’ánálnéehgo.

Gallup-to 1-with INDEF-drive.P then maybe 1-dual-eat.F car 1-for 3-fix.I-GO

Naaltsoos yiníshta’go shíni’ shaa ’áyiilaa.

book 3-1-read.I-GO 1-mind 1-for 3-3-make.P

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.pl.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

Naʼazhǫǫshgóó dooʼáazhgo nihikééʼ ʼiih deeshwoł.

casino-GÓÓ 2du-go.F-GO 2pl-behind 3-into 1-run.F

Neel’ą́ą le’.

term-3-reach.up.to.NI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nida’iilyéego ’áłt’ąą yiską́ągo ’índanááł doo.

pass.pay.I-go after.all tomorrow only.then 2-come.Prog future

Nidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.

rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.N

nideiilyé

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shidá'í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

shiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.P

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

T’áadoo béeso baa nishníłí bił 'aná’oolwod.

NEG money 3-for 3-1-lend.I 3-with 3-run.off.P

T’áá ká ’áshįįh dah díníilghaazh bik’íóónííł.

NEG salt fry.bread 3-on-3-2-sprinkle.PlO.O

T’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.

May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.P

italic highlight particle_0" aria-label="zaashchíín">T’áadoo yéego ’aho’niiłtįįhí chizh lą’ígo yah ’ahideeshjih.before very start-rain.(F)NEG wood many-GO up

before very rain-hard-(F)NEG wood many.GO up ser-1-bring.in(F)

Tł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.

last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

yik’íididis

3DO-3-wrap.it.around.it.I

yiłbéézh

3DO-3-boil.it.I

yiłhį́į́h

3DO-3-melt.it.(snow).I

“Chizh ła’ nahílááh”, hałní jíní.

firewood some 2-gather.I 4-say.P 4-say.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying