Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAshiiké chahaʼoh ʼádeidoolííł, ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé.

boy-pl shade-house 3-3-pl-build.F feather 3-means-of dance 3-reason

’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.

coffee again-1-drink.R

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

Baa tįįh náádiikah.

3-for achieve 1dpl-walk.pl.I

bik’ídadidiidis

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídídis

3DO-2-wrap.it.around.it.I

Ch’é’étiingóó naanéhígíí shił bééhózin.

entrance-along 3-play.I-COMP 1-with 3-know.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Chaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.

shade.house 3-under-at 2-drive.F

Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo n ’adazh’niiyą́ą́’?

Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happen

dajíí’aal

pl-3DO-4dpl-chew.it.P

deididoołhįh

pl-3DO-3dpl-melt.it.F

deiilbéézh

pl-3DO-1dpl-boil.it.I

deiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).I

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

Dooshą’ kót’éego áníléeh da lá.

ensure like.this 2-do.I DISC

Haahláyéé ’ajiiłhosh.

don’t.dare 4-sleep.I

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeishgizh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.P

hadíníilchał

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).F

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

jishóóh

3DO-4-brush/comb.it.I

nidasiilkáá’

pl-3DO-1dpl-investigate.it.P

nidiilyeeł

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nilį́į́’ de’lóós.

2-horse here 3-2-lead.I

Níwe, naaltsoosgo yee' baa nitsíníkees!

stop paper-GO really 3-with 3-2-think.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shichídí sh hooghangóó dídzį́į́s.

1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.I

Shimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.

1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

T’áadoo naaltsoos dayínółta’í.

neg book pl-3-2dpl-read.I-Í

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

Tį’ ninádeiilnish.

let’s.go again-pl-1dpl-work.R

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yiidlą́ą́’

3DO-1dpl-drink.it.P

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiishjį́į́h

Imperfective Mode: 1-become.black.I

yiyiigish

3DO-3-make.one.cut.in.it.I

yí’aal

3DO-1-chew.it.P

Ániid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.

Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI

“Chizh ła’ nahílááh”, hałní jíní.

firewood some 2-gather.I 4-say.P 4-say.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

“Níléi dził binaagóó ’áheehidi’níílchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around-2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote