Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.

boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog

’Ats’a’ chidí bik’i dah tsoh’aah.

rack car 3-on up 2-iid-SRO.I

’Áde’óóyą́ą́’ lágo.

self-2-eat.O don’t

’Eii łééchą̨ą’í t’áá ’áko taah yilwo’.

that dog immediately water.into 3-run.U

Baa dahwiinít’ínígíí sh bééhodoozįįł nissin.

agenda 1-with 3-about-ho-find.out.F 3-1-want.NI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

deidiłhį́į́h

pl-3DO-3dpl-melt.it.I

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

Dibé yázhi bimá doo boosáni da, biʼnootsaał.

sheep little 3-mother NEG 3-love.I NEG 3-starve.O

didínéeshkał

3DO-1-start.to.herd.them.(animals).F

Dii éé’ shił nizhónígo nahideeshniih nisin nt’éé’ ’áko ndi ayóo ilį́į́ lá.

this clothing 1-with 3-like-GO 3-1-buy.F 1-think.Cl Past even then very 3-expensive Disc

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo dibé ch’íi’niił da.

NEG sheep pl-3-2-du-take.out.I NEG

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

Haa léí’ yit’éehgo nichidí yichxǫ’ígíí doo baa níni’ da?

why-Q since 3-be.NI 2-car 3-ruin.P-NOM NEG 3-of 2-mind NEG

hadadínóołchał

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).F

hadeiniłchaad

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).I

haiigeed

3DO-1dpl-dig.it.out.P

Hastiin łį́į́’ yik’i dah neezdá.

man horse 3-on up 3-sit.P

jidoołbish

3DO-4-boil.it.F

jííłhį́į́’

3DO-4-melt.it.(snow).P

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

naohłé

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nidadoohłeeł

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nideidooleeł

pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidííleeł

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.F

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Ńdíshchíí’ yáázhí bąąh hasis’na’go shił yaa ’ádzaa.

pine.tree little 3-on 1-climb.P-GO 1-with down 3-act.P

Shidibé ’ąą’ dinót’į́į́ł laanaa ch’ééh nisin.

1-sheep expanse 3-increase.O wish in.vain 1-want.CI

Shí ’éí doo shił bééhozin da nít’éé’.

1-possessive TOP NEG 3-3-knowledge.CI NEG past

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh lágo.

prayer-GO neg 2-get.up.O LÁGO

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’áá ká ’adinoólgháásh.

neg 2-oversleep.O

italic highlight particle_0" aria-label="zaashchíín">T’áadoo tá’dishgéshí nizaagóó dah ’adii’ą́.

before 1-sheer.(I)NEG far-GOO up 3-sun.rise(P).

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

Tsxį́įłgo ni’éé’ biih ni’nééh.

hurry 2-clothes 3-into 2-crawl.I

wooshóó’

3DO-2dpl-brush/comb.it.P

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

yiidą́

3DO-1dpl-eat.it.I

yishbéézh

3DO-3-boil.it.P

yínídlą́ą́’

3DO-2-drink.it.P

yíłhį́į́’

3DO-1-melt.it.(snow).P