Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Shichʼéʼé kinaasdaʼgo bitsiiʼ shá beʼdíítłʼóół. Tʼáásh ʼáko?

1-daughter 3-reach.puberty.P-GO 3-hair 1-for 3-2-tie.F just-Q okay

’Ííyą́ą́dóó bik’ijį’ tsinyaagi nétį́į́ dóó ’iiłhaazh.

1-eat.P and 3-after tree-under-at.spec 1-lie.down.P and 1-sleep.P

’Ólta’góó deínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.PROG

bik’ídazhdeezdiz

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ídídis

3DO-2-wrap.it.around.it.I

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

Da’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?

Q noon-until outside-at 2-work.P

dadidíníilkał

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

daoo’aal

pl-3DO-2dpl-chew.it.P

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

dazhdííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.P

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

dizhdiłjeeh

3DO-4-start.fire.I

Díí tł’éé’ ’índa hazhó’óó ’iideeshwosh.

this night only.then uninterrupted 1-sleep.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

doołbish

3DO-2dpl-boil.it.F

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

Gah bik’ee’ taah yí’áhígóó ’eesbąs.

rabbit foot water 3-into1-drive.Prog

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Haa léí’ yit’éehgo nichidí yichxǫ’ígíí doo baa níni’ da?

why-Q since 3-be.NI 2-car 3-ruin.P-NOM NEG 3-of 2-mind NEG

hadaoołgizh

pl-3DO-2dpl-cut.it.out.P

hadazhdínóołchał

pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).F

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haiłgéésh

3DO-3-cut.it.out.I

hayííłgizh

3DO-3-cut.it.out.P

Hazhóʼí síní. Tʼáadoo naaní’dííldisí.

careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-í

Haʼdiinééh biniiyé hę́ę́ł bee naagéhé bits’aʼ ʼádinígíí nidoochʼąh.

parade 3-reason pack 3-means-of 3-haul.I 3-box 3-exist.NI-ÍGÍÍ 3-decorate.F

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

jitł’ó

3DO-4-weave.it.I

K’ad Na’nízhoozhídi naasháa le’.

now Gallup-at around-1-walk.I hope

Mexicogóó daashinyáa ni’.

Mexico-to was.it 2-go.I NI’

Naalyéhé bá hooghandi t’ah doo dá’deelkaałdą́ą́’ nisingo na’ńle’dii tsį́į́ł shiisxį́ (siisxį́).

trading.post-at just NEG 3-PASS-close.I-past 1-think.N-GO dismay speed 1-3-kill.P

Nédáá dóó bikáá’adání bik’i ndinís’eez.

1-sit and table 3-on 1-place-1-foot.P

nidadoohłeeł

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nidiilyeeł

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nijiskáá’

3DO-4-investigate.it.P

nisoołkáá’

3DO-2dpl-investigate.it.P

nisíníłkáá’

3DO-2-investigate.it.P

Shiyáázh nízaadi naalnishgo bídin sélį́į́’.

1-son far-at 3-work-GO 3-lack 1-be.SPN

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

Sitsóí ’ólta’góó dah diigháahgo ła’ béeso baa yish’ááh.

1-grandchild school-toward up 3-start.to.go.I-GO some money 3-to 3-1-give.SRO.U

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’iis bąąh nidaohna’.

cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.I

Tʼáadoo baa nitsinikeesí, tʼóó ’íízoh.

NEG 3-about 2-think.I just 2-write.Prog

wooyą́ą́’

3DO-2dpl-eat.it.P

yiigish

3DO-2-make.one.cut.in.it.I

yik’íideezdiz

3DO-3-wrap.it.around.it.P

yitł’ó

3DO-3-weave.it.I