Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.

boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog

’Ałk’idą́ą́’ ye’iitsoh lei’ jiní “łeeh nideeshbish.”

long.ago giant INDEF 4-say.P ground-into 2-1.roast.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá nida’deeshjoł.

from.there 1-return.P-GO horse 3-for pl-1-set.out.NCM.F

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

Ashkiísh t’áádoo nideezhí yíni’ yá ahóólaa da?

boy NEG 2-younger.sister 3-mind 3-for 3s-3-make.P NEG

Beeldléí danołtsóós.

blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.I

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

bik’ídiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’aa dé ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.

travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫ t’áá bee yáshti’.

formerly English neg 1-understand.I neg. Now TOP good.thing barely 3.with 1.speak-I

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Da’ ’áájí ’ałdó’ ’áłah ’azlį́į́’?

Q that-side also meeting 1-happen.P

Da’diidį́į́ł.

pl-1dpl-eat-pl.F

dajííyą́ą́’

pl-3DO-4dpl-eat.it.P

dayoodlą́ą́’

pl-3DO-3dpl-drink.it.P

Dibé dził binaashii nanishkaad.

sheep hill 3-across.from 3-1-herd.CI

Dibé yah ánádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.R

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed; dádi’nítįįh.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.I

Gólízhii dégo dasidoo’į́įgo da’oołzhish nỉ.

skunk up-GO pl-3-look.I-GO pl-3-dpl-dance.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Ha’át’íí bik’i dah sínídá?

what-Q 3-on up 2-sit.I

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

hadanołchaad

pl-3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).I

haoołgizh

3DO-2dpl-cut.it.out.P

Jáanísh naalnish?

John-Q 3-work.I

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

K’ad shicheii bíká ’iishyeed.

now 1-grandfather 3-for 1-run.I

Kénídánííljeehgo, sin łah beehódíítał.

shoe.game-GO song some 2-sing.F

Na’nízhoozhídę́ę́’ shíká b ’oolwoł.

Gallup-from 1-for 3-with 3-drive.I

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

Ni daats’í nił bééhózin ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?

2 perhaps 2-with 3-know.CI TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Nichxǫ' doo ájíníi da.

stop NEG 4-say.thus.NI NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Níghéí na’ashch’ąą’ígíí doo níil’į́ da.

Over.there painting-ÍGÍÍ NEG 3-2-du.look.I NEG

Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.

2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.P

Níwe, ni’éé’ t’óó bik’i na’ínil

stop 2-clothes just 3-on 3-2-dribble.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Níyolgo t’áá ’áko niishch’ił.

wind-GO immediately 3-blink.U

Shich’é’é bi’éé’ bá ’áshłéehgo naat’ą́hí hááłgizh.

1-daughter 3-clothes 3-for 3-1-make-I 1-GO fabric I-cut.P

Shichídí sh hooghangóó dídzį́į́s.

1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.I

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

T’áá ká ’ooshháásh.

neg 1-go.to.sleep.O

T’áádoo shich’į’ béésh nídiiłts’į́hí

NEG 1-to phone 2-call.R-Í

T’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.

just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.P

wooshjį́į́h

Optative Mode: 1-become.black.O

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łį́į́ b níníłjooł.

horse 3-for 3-2-handle.NCM.F

“Chizh ła’ nahílááh”, hałní jíní.

firewood some 2-gather.I 4-say.P 4-say.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying