An example search has returned 50 entries
Shilééchąą’í t’áadoo 'ayání dibé yikéé’ 'eelwod.
1-dog NEG 3-eat.I-NEG sheep 3-after 3-run.P’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.
baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O’Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́ą dooleeł.
always water popping-Í 3-2-keep.SPN will.be.FAt'ééd aní shí k'ad naalyéhé báhooghango déyá. Nit'éé' bimá aní k'adee' da'iigháásh.
girl 3-say.IP 1-now goods 3-for-home-GO directional-go. past 3-mother 3-say.IP now time-sleep.bik’ídisoodiz
3DO-2dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdídis
3DO-4-wrap.it.around.it.IDa’diidį́į́ł.
pl-1dpl-eat-pl.Fdaoo’aal
pl-3DO-2dpl-chew.it.Pdaooyą́ą́’
pl-3DO-2dpl-eat.it.Pdashiilbéézh
pl-3DO-1dpl-boil.it.Pdayííłhį́į́’
pl-3DO-3dpl-melt.it.(snow).Pdeididoołhįh
pl-3DO-3dpl-melt.it.FDibé yázhi bimá doo boosáni da, biʼnootsaał.
sheep little 3-mother NEG 3-love.I NEG 3-starve.ODichinísh doodaii’ dibáá’ísh jinízin?
hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NIdidínéeshkał
3DO-1-start.to.herd.them.(animals).Fdishhį́į́h
3DO-1-melt.it.FDíí tł’óół tsin bik’ídísdis.
this rope stick 3-on-3-1-wrap.IDoo at’ééké bizhdisóół da.
NEG girls 3-4-whistle.O NEGHa’át’íísh náádaadi’ní?
what-Q again-pl-3dpl-say.Ihadeiilgizh
pl-3DO-1dpl-cut.it.out.Phadiiltééł
3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadoołtééł
3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadííłtééł
3DO-2-carry.him/her.up.out.of.something.FHalah doo bíighah jiztį́į da.
opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEGhazhdoołtééł
3DO-4-carry.him/her.up.out.of.something.Fhazhniłchaad
3DO-4-card.it.(as.in.wool).IHáadi lá łį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3dpl-walk.IHooghan binááshwoł ńt’éé shimá sání shich’ahóóshkeed.
hogan 3-encircling-1-run.Prog past 1-grandmother 1-3-scold.P
listen
I was running around the hooghan when my grandmother got after me.
bookmark- Progressive (Prog)find in Navajo Verb Modes
- binááshwoł run aroundfind in Navajo Verb Modes
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- hoshishkeeh scoldfind in Navajo Verb Modes
- -ch’a scoldfind in Navajo Postposition Lexicon
hááłgizh
3DO-1-cut.it.out.Pháíníłgizh
3DO-2-cut.it.out.PJáanísh naalnish?
John-Q 3-work.Ijididoołhįh
3DO-4-melt.it.Fjiyą́
3DO-4-eat.it.INa’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?
Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NINá’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!
watch 1-away 3-1-take.apart.O don’tNichxǫ' doo ájíléeh da.
stop NEG 3-4-make.I NEGnidadiilyeeł
pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Fnijizlá
3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.Pniyą́
3DO-2-eat.it.INíwe, tʼáádoo ʼałkʼésdisí niyą́ní.
stop NEG candy 3-2-eat.DI.NEGShe’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.
1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGOShibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.
1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.PSitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.
Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.USitsóí yik’i sidáhí béé’éshdlééh.
1-grandchild 3-on 3-sit.SPN-nom 3-1-copy.ITsxį́įłgo naalkidígíí neeznáá yidziihgo Jóhonaa’éí daolyéii ch’ééh ’iih da’ałne’ nít’éé’ ’áłt’ąą ’ałtso ’o’oolkidgo ’índa ’iih da’asne’.
fast-GO 3-tick-ÍGÍÍ ten 3-remain.I-GO Suns pl-3-call.NI-NMLZ in.vain 3-into pl-3-3-throw.I past until.after all clock-go finally 3-into pl-3-3.throw.PYiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?
tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI
listen
When you go to Gallup tomorrow where do you want to eat?
bookmark- yiską́ągo tomorrowfind in Navajo Adverb Lexicon
- háá-P.ENCLITIC wherefind in Navajo Questions
- -sh enclitic for content questionsfind in Navajo Questions
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- yíshą́ eat itfind in Navajo Verb Modes
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes




