An example search has returned 50 entries
ʼAshiiké chahaʼoh ʼádeidoolííł, ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé.
boy-pl shade-house 3-3-pl-build.F feather 3-means-of dance 3-reason’Ahbínígo gohwééh dííłbish.
morning-GO coffee 3-2-boil.FBíni’dii ’awáalyaa sitį́.
3-let-stay jail 3-lay.SPNCh’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.
formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P
listen
From the beginning, I didn’t know about Navajo linguistics. Now I’m finally able to understand it.
bookmark- ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ formerly, originallyfind in Navajo Adverb Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- ’áhonissin be awarefind in Navajo Verb Modes
- t’áá justfind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- diists’a hear, understandfind in Navajo Verb Modes
Da’diidį́į́ł.
pl-1dpl-eat-pl.Fdadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fstart to herd them (animals), 4th person plural
bookmarkdadoohsį́į́ł
pl-3DO-2dpl-eat.it.Fdazhdoołbish
pl-3DO-4dpl-boil.it.Fdeidiłhį́į́h
pl-3DO-3dpl-melt.it.Ideidoołbish
pl-3DO-3dpl-boil.it.Fdeiilbéézh
pl-3DO-1dpl-boil.it.Ideiłbéézh
pl-3DO-3dpl-boil.it.IDíí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?
this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-QGohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ biłgo daats’í nínízin?
coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NIhaashgéésh
3DO-1-cut.it.out.Ihadadoołtééł
pl-3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fcarry him/her up out of something, 2nd person plural
bookmarkHazhóʼí sínídá. Tʼáadoo naaní’dííldisí.
careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-íHaʼdiinééh biniiyé hę́ę́ł bee naagéhé bits'aʼ ʼádinígíí nidoochʼąh.
parade 3-reason pack 3-means-of 3-haul.I 3-box 3-exist.NI-ÍGÍÍ 3-decorate.FHáidíígíísh neidiyoołnih nínízin?
which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NIHodíínáá’ágo bááh dootł’izhí ła’ deeshį́į́ł.
after.a.while-GO bread blue some 1-eat.FJáan naalnishísh?
John 3-work.I-QKintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz
areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.PKʼadí! Tʼáadoo tʼóó ’ííyį́į̨́łí.
stop NEG just 2-eat.Prog-íNa’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.
1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P
listen
When I was out herding I was resting under a pinetree and I went to sleep but suddenly to my surprise my dog woke me up.
bookmark- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- na’nishkaad herd, go out herdingfind in Navajo Verb Modes
- -yaa under, beneath, downfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -gi atfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- hanááshyį́į́’ restfind in Navajo Verb Modes
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’iishháásh sleepfind in Navajo Verb Modes
- t’ah ńt’éé’ all of a suddenfind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ch’ééníssííd awaken him/herfind in Navajo Verb Modes
Ná’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!
watch 1-away 3-1-take.apart.O don’tNibéézh bee hane’ doo ndi naalnish da.
2-cellphone NEG but 3-work.P NEGnideilé
pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Icarry a ropelike thing around, 3rd person plural
bookmarknisiilyá
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pcarry a ropelike thing around, 1st person dual
bookmarkNíwe, bíni'dii ’ałwosh!
stop 3-let 3-sleep.INíwe, doo tsésǫ’ góne’ ch’ééjí’nah da!
stop NEG window 3-into 4-crawl.R NEGT’áadoo hadahooł’áhí.
neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-ÍT’áadoo hosh biih dadoołtaałí.
neg cactus 3-in pl-2dpl-step.O-ÍT’áá ká ’ooshháásh lágo.
neg 1-go.to.sleep.O LÁGOT’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.
NEG car 3-3-borrow.O LÁGOT’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.
May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.PTł’éédą́ą́, yá’át’ééhgo iiłhaaz. Night.last good.GO 1-sleep.P
Night.last good.GO 1-sleep.Pwohtł’ó
3DO-2dpl-weave.it.Iyiilbéézh
3DO-1dpl-boil.it.Iyiilyį́į́’
3DO-1dpl-melt.it.(snow).Pyiilyį́į́h
3DO-1dpl-melt.it.(snow).Iyiilzhóóh
3DO-1dpl-brush/comb.it.Iyik’ídéideezdiz
pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.PYiską́ągo naaltsoos naa deesh’ááł.
tomorrow book 2-for 1-move.SRO.FŁa’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.
one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.ProgʼAzhishgóó déyá, sis łigaii shaʼ díílééł.
dance-to 1-go.F belt silver 1-borrow3-lend.SFO.FI am going to the song and dance, will you lend me your belt?
bookmark