Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ashdladi oolkiłgo ’áko shį́į́ ’índa ákǫ́ǫ́ diikah.
five.at time-GO only until then there 1dpl-go.pl.I’Azhą́ deesk’aaz ndi t’áá ’ákwíí jį́ na’nishkaad.
even. though 3-cold.SPN but just every day 1-herd CI’Azhé’é chízh ’éí nííni’yį́ ’áádóó hastiin bíká ’eelwod.
INDEF.father wood TOP 3-3.haul.complete.LPB.P AND man 3-after 3-run.F’Azhą́ shaa jidiijéé’ ndi, t’áá hwéé deeshwoł.
even.though 1-from-4-start-run.P just but 1-run.F’Ałk’idą́ą́’ dahane’ yę́ę k’ad ’índa baa nídahane’.
past pl-3.tell.story.I old now until.now 3-for pl-3.tell.story.I’Ałk’idą́ą́’ tł’oh naadą́ą́’ dant’į́įhgo łį́į́’ doodaii’ béégashii da há hada’ał’éés ńt’éé’.
long.ago grass corn 3-ripen.I-GO horse or cow etc. 4-for 3-stomp.I past’Áádóó ch’íníyá nít’ę́ę́’ shik’ijiijéé’.
and.then out-1-go.P past 1-on-4-attack.pl.P’Áádóó hainidzaa?
and.then what-3-2-do.P’Áádóó shą’?
and.then Q’Áko ’índa yáníłti’ bidííniid.
after.that 2.talk.I 3-1.told.P’áko shį́į́
CONJ’Áłtsé nééł’į́į́’ ’áko ’índa ’ííyą́ą́’.
first 1-look.P after.that 1.eat.P’Ííłta’ dóó ’iiłghaazh.
1-read.P CONJ 1-sleep.P’Ániid ’iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.
Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.
1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.FAhwééh yishdlį́į́ ’áko ’índa ch’éénásdzíd.
coffee 3-1.drink.P when 3-1.wake.up.PCh’ééh déyá léi’ t’óó hanáshyį́į́h.
try 1.go.P since just 1.rest.ICh’ééh jiyáán náshdį́į́h ’áádóó tó náshdlį́į́h.
watermelon again-1-eat.R then water again-1-drink.RCh’iyáán ’íishłaa ’áádóó da’iidą́ą́’.
food 3-1-make.P CONJ 1Pl-eat.PDibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?
sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NIDiné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyéégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.
Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -káá’ on, on top of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- location
- -gi at’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- location
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- yę́ędą́ą́’ past
- Neuter Imperfective (NI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- accompaniment
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi




