’Ájoolíiłii hoolzhish góne’

Díí ’áhát’į́ saad hoolzhish binahjį’ bééhózinígíí ’éí t’áadoo le’é ájoolííłgo doodaii’ baa nijigháhígíí yaa halne’. Young & Morgan ’éí ’ání: Hádą́ą́’ shį́į́ ájoolííłgo doodaii’ baa nijigháhígíí ’ałtso ’ázhdoolíłígíí, hoolzhishgóó dóó haz’ą́ą́góó bii’ hólǫ́. Bee hahodoolzhishígíí doodaii’ bee nihodoolzhishígíí bąąh ’ádin. Kwii saad bik’ízhnítah: Young & Morgan (1987:157g) dóo (Young 2000:70) [link]. Young & Morgan yaa halne’ígíí ’éí ’Áhát’į́ Hoolzhish Saad (Verb Mode wolyéhígíí) ’ááh yił nínígíí ła’ K’ad Áhoonííł (Imperfective wolyéhígíí) yaa halne’ áádóó ła’ ’éí t’áadoo le’é ’Ájoolííłgo (Progressive wolyéhígíí) yaa halne. K’asdą́ą́’ t’áá ’aheełt’é.

Díí Diné k’ehjí saad ’Ájoolííł (Progressive) wolyéhígíí ’éí’ Bilagáana k’ehjí saad “Present Progressive” yiłnígíí (be + V-ing saad ’ahíidzogo) yił ’aheełt’é. Kwé’é ’ííshjání ’ílyáaígíí nél’į́ :

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

(1)
Sitsóóké da’ółta’go t’óó bik’iisdził.
1-grandchildren pl-school-GO just 3-1-support.Prog
I supported my grandchildren while they attended school.

’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

(2)
’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.
meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I
I hear a man talking at the meeting.

’Áhatį́ ła’ ájoolííłígíí doo bee hólǫ́ǫ da. ’Ájoolííłígíí bee hólǫ́ǫgo ’éiyá ’ahát’į́ bijéí dóó Náásgóó hoolzhish góne’ígíí t’áá ’aheełt’éego chiyooł’į́.