Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
ʼAshiiké chahaʼoh ʼádeidoolííł, ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé.
boy-pl shade-house 3-3-pl-build.F feather 3-means-of dance 3-reason’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO’Asdzą́ą́ Báhoozhóní yinishyé.
woman happy 1-called.NI’Ashkii bi’éé’ hazhó’ó ’ayíyiischid dóó ’ólta’ góne’ yah ’ííyá.
boy 3-shirt nicely 3-3-tuck.in.P and 3-go.P’Awéé’ dah biséłdá.
baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN’Ákǫ́ǫ́ shił díí’ash.
there 1-with 2sg-go.du.F’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.
children 3-clothes 3-1-wash.R’Áłchíní hazhóʼí bik’i yíldził.
children careful 3-for 2-support.Prog’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?
that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P-ba-
-go
Béésh ’áłts’ózí bee ’atsidí bee ’aháníłne’.
wire hammer 3-with 3-1-beat.PChidí k’adę́ę yichxǫǫh lágo naháłnii’.
car almost 3-fall-apart.I altered 3-1-buy.Pdadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdadínółkaad
pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Idaoohdlą́ą́’
pl-3DO-2dpl-drink.it.Pdayoodlą́ą́’
pl-3DO-3dpl-drink.it.PDibé bighan báátis dah yiishte’.
Sheep corral 3-over up 1-climb.PDibé yázhi bimá doo boosáni da, biʼnootsaał.
sheep little 3-mother NEG 3-love.I NEG 3-starve.ODoo ’ííłta’go biniinaa t’áá ’ałtsojį’ t’áá shídin hazlį́į́’.
neg 1-go.to.school.P-GO 3-because every-up.to just 1-without 1-become.Pdííłbish
3DO-2-boil.it.Fhaa yídéetą́ą́’
Haash nízah kodóó nighanjį’?
how-Q 3-long.N here-from 2-home-tohaashgéésh
3DO-1-cut.it.out.Ihadadéélbįįd
pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.Phaniłgéésh
3DO-2-cut.it.out.Ihazhdoołtééł
3DO-4-carry.him/her.up.out.of.something.FHáadish nichidí nííníłbą́ą́z?
where-at-Q 2-car 3-2-.park.PHáí shą’ bił nanilnish?
who Q 3-with 2-work.IKintahdę́ę́’ hahí néínídzáá lá.
town-from quickly 2-return.P DISCMary ha’át’íí nayiisnii’?
Mary what 3-3-buy.PMósí dóó łeechą́ą́’ii’ baniłts’ood’ii’, bił hózhǫ́.
cat dog 3-1-feed.P-and 3-with 3-happy.NINa’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.
Gallup-from 1-for 3-with 3-drive.I
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off offind in Navajo Postposition Lexicon
- -ká after, forfind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’oolwoł drivefind in Navajo Verb Modes
Naakaii Bito’gi béégashii bee łá’í ’ídlínígíí bee ’anishtah.
mexican water-at cow 3-with one-unify.P-COMP 3-with 1-among.NINichidí háadi-sh nííníłbą́ą́z?
2-car where-at-Q 3-2-park.PNichxǫ' doo ájíléeh da.
stop NEG 3-4-make.I NEGNichxǫ' doo ájít’į́į da.
stop NEG 4-act.thus.I NEGnideilé
pl-3DO-3dpl-carry.a.ropelike.thing.around.INimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’ááaad késhdę́ę́’į́">jí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.
your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- yishwoł run alongfind in Navajo Verb Modes
- -jí on the side of, in the direction of, in the manner offind in Navajo Postposition Lexicon
- goal
- -aa tofind in Navajo Postposition Lexicon
- benefactive
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- ’áháshyą́ carefind in Navajo Verb Modes
- dooleeł futurefind in Navajo Adverb Lexicon
Níwe, doo ch’il bikáá’ nijigháa da!
stop NEG plant 3-on 3-4-walk.I NEGSaad biihi’níłí bee neilnish.
word computer 3-with pl-2-du.work.IShimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.
1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.RT’áadoo yaa nidanoht’áhí.
NEG down pl-3-2dpl-put.SRO.I-ÍTó bidinínáágóó ni’ bikáá’ hasé’éél.
water 3-opposite-toward land 3-on 1-float.PTsékooh biniit’aají łįį’hoł sizį́į́go binísá.
canyon 3-barring.to.a.point horse 4-with 3-stand.SPN.GO 3-1-caught-up.Pwohtł’ó
3DO-2dpl-weave.it.IÁniid iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.
Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’ániidígo recently, not long agofind in Navajo Adverb Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’áko ndi even so, even thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -t’ah in a recess, pocket or enclosed space, undercoverfind in Navajo Postposition Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes