Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Atiingi chidí léi’ yiiłtsą́.
road-at car INDEF 3-1-see.P’Áłtsé biba’ dooleeł ’áko shį́į́ ’índa nihił dah adidoolwoł.
first 3.for will until then only 1.with start 3-drive.F’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.
certainly girl little house-from out-3-walk.F’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.
certainly girl little house-from out-3-walk.FBéésh bee hane’é bił nááshbał.
phone 3-with 1-whirl.Progdadiilbish
pl-3DO-1dpl-boil.it.FDah nóóljííd lágo.
up 2-jump.O don’tdajiyą́
pl-3DO-4dpl-eat.it.IDamóo yę́ędą́ą́’ Yootóógóó niséyá.
Sunday past Santa.Fe-to 1-go.Pdaohshóóh
pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.Idaoohdlą́ą́’
pl-3DO-2dpl-drink.it.Pdeiyííyą́ą́’
pl-3DO-3dpl-eat.it.Pdidííníłjéé’
3DO-2-start.fire.PDíí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.
this night NEG bull into.field-3-run.ODoo ńdeeshdááł da, háálá kwii doo shił yá’áhoot’éeh da.
NEG 1-return.F NEG because here NEG 1-with 3-good.NI NEGdoołbish
3DO-2dpl-boil.it.Fdíníilkaad
3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).IDíí dibé yázhí yíłtééł.
TOP sheep little 3-2-carry.AnO.Progdííłhį́į́’
3DO-1-melt.it.PHaa’íyee’ díí chidí bikééji’ adeez’ahí hasht’e diilnííł.
lets.see this pickup.truck 3-1.pl-fix.Fhadadéélbįįd
pl-3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.Phadasoogeed
pl-3DO-2dpl-dig.it.out.Phadeiłgéésh
pl-3DO-3dpl-cut.it.out.Ihanoołchaad
3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).PHastiin ’éí tsídii ła’ ’adah ’ayídzíí’ą́.
man TOP bird INDEF down 3-3-knock.off.SRO.Phazhnííłchaad
3DO-4-card.it.(as.in.wool).PHazhóʼí sínídá. Tʼáadoo naaní’dííldisí.
careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-íHáí shą’ ’ałhosh?
who Q 3-sleep.Iháíníłgizh
3DO-2-cut.it.out.Pjididoołhįh
3DO-4-melt.it.Fjoodlą́ą́’
3DO-4-drink.it.PKin góne’ siikéé lá jiní.
house in 1dpl-sit.I DISC 4-say.INa’nízhoozhídi Naasht’éshí ’Atsá’jí yee nááda’alzhish.
gallup.at Zuni.people eagle-way 3-with again-pl-3-dance.RNaaltsoos bikáá’ na’aníshí bikáa’gi si’ą́.
book desk 3-on-at up 3-lie.SRO.SPNNiba’ sézį́.
2-wait 1-stand.SPNnideiskáá’
pl-3DO-3dpl-investigate.it.PNił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?
2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI negShicheii déidiiłjeeh’ii’, hoozdohgóó nahisiitą́.
1-grandfather 3-3-built.fire.P-and warm-to 3-sit.PShidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.
my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.PShí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad shił bééhózin.
I contrary only English 3-language 1-with 3-know.PT’áá ká ’ooshháásh.
neg 1-go.to.sleep.OT’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.
suddenly horse 1-front-at 3-bolt.PT’áá ’íiyisíí dootł’izhii ’át’é.
really turquoise 3-be.NIT’áá ká gohwééh baa wóókááh
see.to.it coffee 3-for 2-pour.OC.OTó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.
water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- T’ahdii
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -tah, -taa-, -ta- among, mixing’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi




