Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Aghaa’ hooghan góne’ shijool.

wool house inside 3-lie.NCM.SPN

’Ashkii bi’éé’ hazhó’ó ’ayíyiishchid dóó ’ólta’ góne’ yah ’ííyá.

boy 3-shirt nicely 3-3-tuck.in.P and school into into 3-go.P

’Atsiniltł’ish dóó tó dayókeedígíí baa ’áłah ’aleeh lá.

electricity and water pl-3-request.I-NOM 3-for meeting DISC

’Ayóigo deesk’aaz --- ’áyąą dah dinítsiz.

terribly cold no.wonder up 2-shiver.NI

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

Ííshją́ą́ shį́į́ díí ’atoo’ béésh bii’ kǫ’í bikáá’ dah séką́.

certainly perhaps this stew stove 3-on up 3-1-put.OC.P

Béégashii báháchxį’go bik’ee neeshchééł.

cattle 3-become.angry.I-GO 3-on.account.of 1-flee.Prog

Béésh hataałí t’áádoo de nídíłki’í.

radio NEG up 2-volume.turn.I-Í

Bíni’dii si’ą́ t’áádoo baa nánít’íní.

3-let-stay 3-sit.SRO.SPN just.NEG 3-about 2-bother.NI

Ch’iyáán ’íishłaa ’áádóó da’iidą́ą́’.

food 3-1-make.P CONJ 1Pl-eat.P

Chidí tááségis yę́ę ninááhodoołtį́į́ł daaní.

car 3-1-wash.P past-Q 3-again.rain.F pl-3-say.NI

Da’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?

Q noon-until outside-at 2-work.P

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

Dibé tóógóó neeshkał.

sheep water-toward 3-1-herd.Prog

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Dzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.

bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NP

hadaoołgizh

pl-3DO-2dpl-cut.it.out.P

hadeiłgéésh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.I

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’át’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).I

Háadi lá lį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3-walk.pl.I

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

jidoołbish

3DO-4-boil.it.F

K’os hazlį́į́’ t’áá shǫǫ nahodoołtį́į́ł.

cloud 3-become.P EMP just good 3-rain.F

Kwe’é k’ad łe’esh’aah.

here now earth-1-put.into.I.SRO

Kóhoot’éédą́ą́’ dibé yázhí t’óó ’ahayóí hazlį́į́’. K’ad ’éí doo t'óó ’ahayói da.

last.year sheep baby a.lot 3-Pas-it.occured.P now this NEG a.lot NEG

Na’níle’dii k’ida’diil, t’áadoo dadínéesą́ą da.

dismay pl-3-1dpl-plant.P NEG pl-3-grow.P NEG

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

Níléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.

there cornfield-at some 4-walk.Prog

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

She’abe’ sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́’ lágo.

1-milk 1-from 3-2-drink.O LÁGO

Shiázh ’ółta’góó deeyáhą́ą doo yénániih da.

1-son school-to 3-go.P-past one but NEG 3-3-remember.CI NEG

shoołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.P

T’ahádą́ą́’ dah ’ayítł’óh.

before.thus up 3-2-loom.set.I

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’áá kintahdi ’ííyą́ą́’ nidi náá’áshdą́.

just town-at 1-eat.P but 3-1eat.R

T’áá ’áłdįį bi’éé’ sinil

ready 3-clothes 3-place.PlO.SP

T'ááła'í naahai yę́ędą́ą́' naanish yiséłbą́.

one year past work 3-1-earn.P

Tsxį́įłgo łees’áán ’ánílééh; nimásání nihaa níyá!

quickly tortilla 2-make.I 2-mat.grandma 1.pl-to 3-came.P

woohgish

3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

woshóóh

3DO-2dpl-brush/comb.it.I

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yidíníłkaad

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).I

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with HO-happy.NI NEG 3-become.F