Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.

4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI

’Awéé’ dah biséłdá.

baby up 3-1-CAUS-hold.AnO.SPN

’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.

very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R

’Áłchíní bi’éé’ náádaségis.

children 3-clothes 3-1-wash.R

’Ííyą́ą́dóó bik’ijį’ tsinyaagi nétį́į́ dóó ’iiłhaazh.

1-eat.P and 3-after tree-under-at.spec 1-lie.down.P and 1-sleep.P

Bíla’ashdla’ii nishlį́.

3-hand-five-NOM 1-be.NI

Ch’ééh déyáago hooghangóó nááshdááł.

in.vain 1-go.sg.P-GO home-to 1-return.Prog

Ch’ééh la’ baa ntséskees.

in.vain puzzlement 3-about 1-think.I

Chaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.

shade.house 3-under-at 2-drive.F

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

Chidí sits’ą́ą́’ hashtł’ish yiih yilwodgo t’áá ch’į́į́góó ch’ééh ’ííł’įįd.

car 1-from mud 3-into 3-go.P-GO failure in.vain 1-act.P

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

dadiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.P

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

Dibé bitah dídéesh’įįł, díkwíínee’ náádeishchį́.

sheep 3-among 3-1-look.F how.many-really again-3-born.R

dizhdííłjéé’

3DO-4-start.fire.P

Díí łééchąą’í dah doosłóós laanaa.

this dog 1-lead.O.ADV-laanaa optative particle for a positive wish, hope or desire.

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Dziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.

White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wish

hadajizgeed

pl-3DO-4dpl-dig.it.out.P

hadazhdoołtééł

pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

haniłgéésh

3DO-2-cut.it.out.I

Hastiin t’áá baa wóólyeed lágo.

man see.to.it to.him 2-run.to.O NEG-wish

hayíígeed

3DO-3-dig.it.out.P

Hooghan ’adeeshłííł ndi tsineheeshjíí’ shee ’ádin.

hogan 1-build.F but lumber 1-with 3-none.NI

Háá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!

what-Q there 2-run.F

Lą́ʼąą’, hágoóneeʼ nibééso łaʼ shaa níʼaah.

okay well 2-money some 1-for 3-2-give.SRO.I

Nahółtą́ą́’ laanaa t’óó daniidzin.

rain hope just pl-3pl-want.O

Náńsdzáago t’áá ’íídą́ą́’ ’ííníyą́ą’ dooleeł.

back-1-go.sg.P-GO just already INDEF-2-eat.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Nídiiłne’.

3-2-hit.I

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

Shidá'í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shikindóó t’áá ’ahanidi nikin si’ą́

1-house-at just near-at 2-house 3-sit.P.SRO

Shilééchąą’í bikéé’ yishááł.

my.dog 3-following 1-go.Prog

Shimósí yázhí tsin yąąh dah sidáago hádésh’na’ ńt’éé’ ’áłt’ąą hadanáálwod.

1-cat little tree 3-on up 3-sit.SPN-GO 1-climb.P but after.all 3-run.down.P

Shiye’ bicheii yi’ká ’análwo’dooleeł biniiyé ba’niłtį́į́́ nt’éé’ sits’ą́ą́’ yił nikidíńiit’ą́ą́zh.

1-son 3-grand.father for 3-1-help.F for 3-loan for 1-away with 2-dpl.walk.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

Siláo yik’ee noochééł.

police account 3-flee.Prog

T’ah doo kintahgóó diit’aash da.

not.yet store-to 1du-go.I NEG

T’áá binaa naasháa dooleeł

just 3-nearby 1-walk.I FUTURE

Tsinaabąąs t’éiyá bee ch’aa nida’asdee’ ha’níigo dahane’.

wagon only 3-it travel pl-3-go.P 3-say-GO.NI pl-3-tell.P

Tʼáadoo tʼóó yílnishí.

NEG just 2-work.Prog-í

woołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.(snow).P

yidooyį́į́ł

3DO-3-eat.it.F

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

Yiską́ągo naaltsoos naa deesh’ááł.

tomorrow book 2-for 1-move.SRO.F

Yiską́ągo łį́į́’ ’ahaniniilkaad dooleeł.

tomorrow-GO horse 1dpl-round.up.P FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying