An example search has returned 50 entries
’Ajótł’óół laanaa nissin ndi ’aghaa’ shee ’ádin.
4-weave.O hope 3-1-want.CI but wool 3-1-with.me 3-none.NI’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Ólta’góó daats’í deeshááł doodaii’ jooł bee nideeshneeł.
school-toward maybe 1-walk.F or ball 3-with 1-play.F’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.
1-eat.O wish hunger 1-3-kill.IBéeso ła’ nich’į’ nidoolyééł t’ahádą́ą́’ ’ałtso nanilnish.
money some 2-toward 2-3-pay.F before.thus all 2-work.ICh’éénísh’į́įgo náá’deeshtł’óół nissin.
out summer.GO 1-again.weave.F 1-desireCh’iyáán t’óó ’ahayóí ndi tó ’ádin.
food lots but water 3-none.NIDamóogo nihaa náájídááh.
Sunday.GO us.return 4-again.visit.FDichinísh doodaii’ dibáá’ísh dzinízin?
hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NIDiné bikéyah bikáa’gi ndahonidzood yę́ędą́ą́’ Naatsis’áán hoolyéégóó niha’áłchíní bił ’adahineet’į́į́’.
Navajo 3-land 3-on-at pl-areal-3-flee.pl.P past Navajo.Mountain areal-be.called.NI-to 1pl-children 3-with pl-1dpl-sneak.off.P
listen
At the time people were on the run in Navajoland, fleeing in small groups, we sneaked away with our children one group after another, to Navajo Mountain.
bookmark- -káá’ on, on top offind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -gi atfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
- yę́ędą́ą́’ pastfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Neuter Imperfective (NI)
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
Díí tsídii bit’oh yisdádeeshjoł, ’áko shį́į́ kónááhoot’éhé tsídii ła’ náábít’oh dooleeł.
this bird 3-nest 3-1-save.F-NCM then maybe next.year bird some again-3-nest futureDíí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.
this night NEG bull into.field-3-run.ODoo ’áłah deiidleeh da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEGDoo t’áá k’ad nich’i’ hasdzíí da.
do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEGdíníilkaad
3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).IDíí tł’óół yílééł.
this rope 3-2-carry.SFO.Proghadazhdoołtééł
pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadazhneeshchaad
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).Phadeeshtééł
3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadiiltééł
3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.FK’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh ?
arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P
listen
Did s/he perhaps shoot arrows under or over the bridge?
bookmark- -ísh enclitic for yes/no questionsfind in Navajo Questions Lexicon
- doodago particle orfind in Navajo Questions Lexicon
- daats’í particle for perhapsfind in Navajo Questions Lexicon
- -yaa under, beneath, downfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- -tis overfind in Navajo Postposition Lexicon
- location
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)
- ’adisht’oh be an archer, shoot arrows
Ma’ii jooldloshí hane’ haigo t’éiyá baa hane’.
coyote 4-walk.Prog-NMLZ story winter only 3-for storyNa’ahóóhaidi t’áá shǫǫ nihinááł łį́į́’ nidadoolgoł.
rodeo-at just good 3-1dpl-watch.F horse 3dpl-buck.along.Fna’ashkǫ́ǫ́’
1-swim.INa’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?
Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NInizhdooleeł
3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.FNił bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?
2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI
listen
Do you know or does your grandfather know?
bookmark- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Continuative Imperfective (CI)
- nisin think, want
- -ísh enclitic for yes/no questionsfind in Navajo Questions Lexicon
- doodaii’ particle orfind in Navajo Questions Lexicon
- daats’í particle for perhapsfind in Navajo Questions Lexicon
- Continuative Imperfective (CI)
- nisin think, want
Níká ’adeeshwoł biniiyé níyá.
2-for 1-run.F 3-purpose.of 1-came.PShą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.
remember long.ago 3-for 3-discuss.I recallShidá’í éí t’óó chaha’oh ła’ nijó’aah laanaa ní.
my.uncle TOP just arbor one 4-build.O hope 2-say.PShidá’í, nilį́į́’ sha’níłteeh.
1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.IShimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.
1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past
listen
We used to shear sheep and goats with my mom and dad in the past.
bookmark- dóó and, and thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- dóó and, and thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)
- tá’dishgéésh shear it
- ńt’éé’ pastfind in Navajo Conjunction Lexicon
- ńt’éé’ relates to past timefind in Navajo Adverb Lexicon




