Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł lágo.

2-3-photograph.I neg 2-blink.O LÁGO

’Aoo’, ’ashdladigóó ’oolkiłgo ’áádę́ę́’ sh ná’ílwod.

yes five-at-toward clock-GO there-from 1-with 3-return.P

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

Ashkii tó nílinígíi yiih dzółhaał.

Boy flowing.water-ÍGÍÍ 3-in 3-3-fall.O

Ałk’idą́ą́’ ’éiyá naadą́ą́’ ’ayóo k’éédadiilyééh ńt’éé’. Díísh jį́įdi ’éiyá kindę́ę́’ nidahiilniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | this day-at TOP store-from pl-3-1dpl-buy.CI

Chahash’ohjí ch’ínááhoníshóó’.

brush arbor-JÍ out-again-area-sweep.R

dadizhdínóołkał

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).F

daoohgish

pl-3DO-2dpl-make.one.cut.in.it.I

daołhį́į́h

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

deiit’aal

pl-3DO-1dpl-chew.it.P

deishbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.P

Dibé yah ánádanołkaad!

sheep inside semelit-pl-2pl-gather.R

Dibé bitah dídéesh’įįł, díkwíínee’ náádeishchį́.

sheep 3-among 3-1-look.F how.many-really again-3-born.R

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

didiiljeeh

3DO-1dpl-start.fire.I

Díí tł’éé’ ’iidííłhosh.

this night 2-sleep.F

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo ’áłah deiidleeh da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEG

Doo ndi dichin nizin da.

not.even 3.hunger-I.am.NI NEG

Dooládóʼ Diné Bizaad nanitł’ah da lá.

certainly Navajo language 3-difficult.CI as.such discover

Dzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.

bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NP

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

dííłhį́į́’

3DO-1-melt.it.P

Gohwééh ’áłdó’ nahideeshnih nisinée beesénah lá.

coffee also 3-1-buy.F 1-want.NI-past 3-1-forget.P DISC

Ha’át’íísh nizhé’é nahideeshnih nízin.

what-Q 2-father 3-1-buy.F 3-want.NI

Haashíyee’ díí naak’ee sinilí biniitááh t’áá daats’í bee hoot’į́.

try.and.find.out this eyeglasses 3-2-try.IP just maybe 3-with area-pas-see.Prog.N

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

hajííłgizh

3DO-4-cut.it.out.P

Háí lá Naatsis’áángóó náádeesdzá?

who-Q discover Navajo.Mountain.GOO again-3-go.F

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Hooghan bikáá’ dah si’ánígíí bíyah da’nii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ’ałhiih nídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

Hooghandóó ch’ínáshdáahgo dibé nánásh’įįh.

home-from 1-go.outside.R-GO sheep 1-look.R

Kwii nináá’nísh’aah.

here again-3-1-place.R

Ne’eshłééh. T’áá ká nóólk’oł.

2-1-copy.I 2-blink.O

Nizhónígo ’oo’ááł.

be.nice.NI-GO be.daytime.Prog

NTUdi hooghannimází góne’ Diné bizaad baa ’iinishta’

NTU-at hogan inside Diné 3-language 3-for 1-read.I

Remark- Hachidí laʼ doo sizį́į da. Response- Jó doo jiza da .

4-vehicle surprise NEG 3-stand.SPN-NEG | well NEG 4-sit.SPN NEG

Sha’ałchíní ayóó niłch’í naalkídi deineł’į́ ’áko ndi shí éí shináá bąą adin.

1-children very air 3-move.I 3-3.look.I however I 1-eyes 3-on doesn’t exist.

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

Shidá’í látsíní ’áyiilaa’ii’ yaa bił hoozhǫǫhgo bima yaa yinítą́.

1-uncle bracelet 3-make.P-and 3-3-happy.I 3-mother 3-3-give.P

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

T’áá ’ákwíízhíní tó dah siyínígóó ’ałnánáshdááh.

every summer lake-toward again-1-go.R

T’áá ’áłdįį bi’éé’ sinil

ready 3-clothes 3-place.PlO.SP

T’áá shǫǫ dibé náz’ah lá.

good.thing sheep 3-butcher.P DISC

T’áá shǫǫ hooghandi nádzáá lá.

good.thing home-at 3-return.P DISC

Tódínéeshzhee’góó hodzoołtsééh laanaa.

kayenta-to areal-4-see.O hope

woohdlą́ą́’

3DO-2dpl-drink.it.P

yididoołhįh

3DO-3-melt.it.F

yiitł’ó

3DO-1dpl-weave.it.I

yínídlą́ą́’

3DO-2-drink.it.P