Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.
lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CIYadiizíní bigháníshgéésh.
can 3-through-1-cut.open.I’Adáádą́ą́’, hééł sinil góne’ hasht’ehooshłaa.
Day.last belongings storage inside 3-1-clean.P’Adą́ą́dą́ą́’ísh tł’óo’di nishínílnish?
yesterday-Q outside-at 2-work.P’Ahwééh náánááshdlą́ą́’.
coffee again-1-drink.R’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.
very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.
noon-GO spring-at refl-1du-meet.Fbik’ídadidiidis
pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.FChidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?
car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.FDa’ chidíísh bee hólǫ́ doodaii’ ni daats’í chidí nee hólǫ́?
Q car-Q 3-with 4-exist.NI or 2 maybe car 2-with 4-exist.NI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- da’ particle for yes/no questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- -ísh enclitic for yes/no questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- -ee by means of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- accompaniment
- doodaii’ particle orNa’ídíkid bik’ídáahgi
- doodaii’ orfind in Navajo Conjunction Lexicon
- daats’í particle for perhapsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)
Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo ná ’adazh’niiyą́ą́’?
Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happendadoohsį́į́ł
pl-3DO-2dpl-eat.it.Fdajishbéézh
pl-3DO-4dpl-boil.it.Pdaohsą́
pl-3DO-2dpl-eat.it.Idaohtł’ó
pl-3DO-2dpl-weave.it.Ideiilzhóóh
pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.IDíí tł’óół tsin bik’ídísdis.
this rope stick 3-on-3-1-wrap.IDoo ’áłah deiidleeh da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEGDoondó’ ’awéé’ yicha da.
not.even baby 3-cry.I NEGDíí tł’óół yílééł.
this rope 3-2-carry.SFO.Progdííłbish
3DO-2-boil.it.FHaidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo shił yá’áhoot’éeh da.
winter-past mine.shaft 1-work.I past NEG 1-with 3-good.N NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dą́ą́’ past time’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ne’ behind’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii
- naashnish work
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ńt’éé’ relates to past timesaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
haniilchaad
3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Ihazhdoołtééł
3DO-4-carry.him/her.up.out.of.something.Fhazhdééłbįįd
3DO-4-fill.something.up.with.it.PHáadi lá dibé nidahaniih?
where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CIHáísh yiską́ągo ’adoogis?
who-Q tomorrow 3-wash.FLééchąą’í t’áá shǫǫ ’akéé’ nálwod lá.
dog good.thing INDEF-behind 3-return.P DISCNa’níle’dii kingóó niséyá, naaltsoos t’áadoo niigį́į da.
dismay store-to 1-go.P mail NEG 3-pass-deliver.LPB.P NEGneilé
3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.INidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.
rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.NNizhónígo ha’íí’ą́ yę́ędą́ą́’ ts’íiłgo da’ségis.
beautiful sunrise past quickly pl-3-1-wash.PShilééchąą’í sitsijį’ yilwoł.
1-dog 1-ahead-to 3-run.ISitsóí ’ólta’góó dah diigháahgo ła’ béeso baa yish’ááh.
1-grandchild school-toward up 3-start.to.go.I-GO some money 3-to 3-1-give.SRO.UT’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah diiyá.
still morning-past work-to up start-1-step.IT’áá hooshch’į’ déshnish.
suddenly 1-start.work.PT’óó tá’ádeesgizii’ ’ííyą́ą́’.
just 3-reflex-wash.P-CONJ 3-eat.PT’áá ’aaníí ’aníigo t’éiyá doo bikee’ saad si’ą́ą da.
truly 3-say.I-GO only NEG 3-behind word 3-sit.SPN NEGT’áá shǫǫ dibé náz’ah lá.
good.thing sheep 3-butcher.P DISCTó diłhił bá hooghan góne’ sáanii ’ałk’iijée’go hááhgóóshį́į́ jó shí da ’adadanishchidgo sédá.
bar 3-at women RECIP-3-fight.P-GO very instead 1-flinch.I-GO 1-sit.PTóshjeeh yah ’adíí’ááł nidishnínéesh yah’ííní’ą́?
water.jug into 3-2-take.in.F 1-say-PP-Q.P PP-3-2-take.in.P.SROTówónaanígóó ch’aazhdóya’ laanaa.
overseas-to 3-1-travel.O hopeTs’aa’ t’áá nitsaaígíí bídin nishłį́.
basket just 3-large.NI-nom 3-lack 1-be.NITs’éénídzííd, t’ah ’íinda ’iidííłhosh.
2-wake.up.I future only.then 2-sleep.FTł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.
night-past 1-sleep.PYadiizíní bigháníshgéésh.
can 3-through-1-cut.open.Iyiitł’ó
3DO-1dpl-weave.it.Iyishbéézh
3DO-3-boil.it.PYiską́ągo Bee’eldííldahsinilgóó ’adeesdee’.
tomorrow Albuquerque-to 4-PL.underway.FYiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?
tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- háá-P.ENCLITIC whereNa’ídíkid bik’ídáahgi
- -sh enclitic for content questionsNa’ídíkid bik’ídáahgi
- -di at’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó
- yíshą́ eat itlook up conjugationhide conjugation ▾
- Continuative Imperfective (CI)
- nisin think, want




