Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Atsį’ t’éiyá nahidoonih lágo naalyéhé bá hooghangóó ’o’oolwod nít’éé’ da’deelkaal lá.

meat only 3-buy.F DISC-GO trading post-toward 3-drive.P past 3-close.P DISC

’Eii bóhólníih ni.

that FOC 3-lead.Prog EMPH

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

Bibee’eldǫǫh haiyííłhan’ii’ ’bįįh yił ’adeesdǫǫh.

gun 3-jerk.out.P-and deer 3-shot.P

bik’ídédiz

3DO-1-wrap.it.around.it.P

Ch’į́į́góó ch’ééh tádííyá.

fail in.vain 1-go.P

Chidí t’ą́ą́’ nináníłbą́ą́z.

car just 3-1-reparked.R

Da’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?

Q noon-until outside-at 2-work.P

dadizhdínóołkał

pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).F

dadíníilkaad

pl-3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

deishóóh

pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.I

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

didadiiljéé’

pl-3DO-1dpl-start.fire.P

didiiljéé’

3DO-1dpl-start.fire.P

diilyį́į́h

3DO-1dpl-melt.it.I

Díí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.

this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Díí tł’óół tsin bik’ídísdis.

this rope stick 3-on-3-1-wrap.I

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Doondó’ ’awéé’ yicha da.

not.even baby 3-cry.I NEG

Díí tsé t’óó la’ béésh át’é nahalin.

this rock contrary.to.appearances metal 3.be.NI 3-resemble.NI

hadéélbįįd

3DO-1dpl-fill.something.up.with.it.P

hazhnííłchaad

3DO-4-card.it.(as.in.wool).P

Háadi lá dibé nidahaniih?

where-at Q sheep pl-3-pass-sell.CI

Hoozdodę́ę́’ Łééchąąłgaii bee nááshdááłgo Kinłánídi da’jiyání góne’ sédáago shiyaa haalwod lá.

Phoenix-from greyhound.bus 3-with 1-return.Prog-GO Flagstaff-at cafe into 1-sit.SPN-GO 1-under 3-run.P DISC

jidoołbish

3DO-4-boil.it.F

Joe dóó Louise dóó Kii dahataał.

Joe and Louise and Kii pl-3-sing.CI

Na’níle’dii kingóó nisé, naaltsoos t’áadoo niigį́į da.

dismay store-to 1-go.P mail NEG 3-pass-deliver.LPB.P NEG

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

niłhį́į́h

3DO-2-melt.it.(snow).I

Ná’áł’ah doo ndi yiyiichįįh da.

3-butcher.CI NEG 3-good.at.NP NEG

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shicheii béeso bideená naalnish.

1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.I

Shizhé’é bichíditsoh yaa naashnish

1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked.P 1-father 3-truck-large on.it 3-3-worked

Shí ’éí doo shił bééhozin da nít’éé’.

1-possessive TOP NEG 3-3-knowledge.CI NEG past

Sohodizingo t’áá ká nídoó’nééh.

prayer-GO neg 2-get.up.O

T’ah ’abíínídą́ą́’ naanishgóó dah dii.

still morning-past work-to up start-1-step.I

T’ahádą́ą́’ dah ’ayítł’óh.

before.thus up 3-2-loom.set.I

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

Tsxį́įłgo naalkidígíí neeznáá yidziihgo Jóhonaa’éí daolyéii ch’ééhiih da’ałne’ nít’éé’ ’áłt’ąą ’ałtso ’o’oolkidgo ’índa ’iih da’asne’.

fast-GO 3-tick-ÍGÍÍ ten 3-remain.I-GO Suns pl-3-call.NI-NMLZ in.vain 3-into pl-3-3-throw.I past until.after all clock-go finally 3-into pl-3-3.throw.P

Tsídii yázhí biná’neestł’ǫ́ góne’ nahaztą́.

bird little cage inside 3-sit.pl.SPN

Yas Niłt’ees bini góne’ yas dajiłhį́į́h.

January 3-in 3-into snow Pl.4-melt.I

yidííłhį́į́’

3DO-3-melt.it.P

yik’íididis

3DO-3-wrap.it.around.it.I

yishbéézh

3DO-1-boil.it.I

yishdlą́ą́’

3DO-1-drink.it.P

Yiską́ągo Na’nízhoozhígóó deet’áazhgo haa’í lá ’adiidį́į́ł?

tomorrow Gallup-to 1dpl-go.du.F-GO where Q 1pdl-eat.F

Yiską́ągo níléí Tóhajiileehgóó shigáál deizt’i’.

tomorrow.GO over.there Tóhajiileeh-toward 1-physical.being pl-3-path.extend.P

“Níléí dził binaagóó ’ahééh hi’díníilchééł”, ní jiní ma’ii.

yonder.there mountain 3-around-GÓÓ around 2-du-run.F 3-say.P 4-say.P coyote