Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ałchíní ’ólta’di t’áá ’áhą́dígo ’ahąąh naazį́.

boy school-at just together-GO abreast pl-3-stand.SPN

’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.

noon-GO spring-at refl-1du-meet.F

’Áádę́ę́’ nánísdzáago łį́į́’ bá nida’deeshjoł.

from.there 1-return.P-GO horse 3-for pl-1-set.out.NCM.F

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.

education very 3-strong.I

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

'Ólta’góó deínóhkááh.

school-toward pl-2dpl-go.pl.PROG

Ałk'idą́ą́' 'éiyá naadą́ą́' ’ayóo k'éédadiilyééh ńt'éé'. K'ad 'éiyá naadą́ą́' naalyéhé bá hooghan góne' nidahaniih.

long.ago TOP corn very pl-3-1dpl-plant.R past | now TOP corn trading.post inside pl-3-pass-buy.CI

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

dazhdííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.P

deiilyį́į́’

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).P

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

Díí jį́ ’áłchíní nááda’ołta’.

this day children again-pl-3-study.R

Díkwíí jį́ nanilnish?

how.many-Q day 2-work.I

Dlǫ́ǫ́’ ’a’ą́ą́dę́ę́’ hanoolne’ dóó naneesne’.

prairie.dog hole-from stick.head.up.out.P and 3-look.around.P

Doo b bééhózin da ya’?

neg 3-with 3-know.CI neg Q

hadeiłgéésh

pl-3DO-3dpl-cut.it.out.I

haiilgizh

3DO-1dpl-cut.it.out.P

haiłgéésh

3DO-3-cut.it.out.I

Hastiin t’áá ’ádzaagóó nahasne’.

man at.random 3-tell.P

Háágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?

where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI John

Háísh yiską́ągo ’adoogis?

who-Q tomorrow 3-wash.F

Háá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!

what-Q there 2-run.F

Kwii ’áłah ’aleeh léi’ hasht’e náádahojidlééh.

here together meet since prepare again-pl-area-4-tidy.up.R

Nahałtin ládą́ą́’ doo deesháał da.

3s-rain.I in.case NEG 1-go.F NEG

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nił hǫ́zhǫ́ǫ́sh doodaii’ doósh nił hózhǫ́ǫ da?

2-with-happy.NI-Q or neg-Q 2-with happy.NI neg

Ńléígóó díníyáa dooleel.

there-GÓÓ 2-go.sg.SP FUT
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shá bíighah tsiyaa sédáago, shinááł nida’jiłkǫ́ǫ́’.

sun proportionate tree-under 1-sit.SPN-GO 1-watch.CI pl-4-swim.P

Shá bíighah yáshti’ lá.

sun proportionate 1-talk.I DISC

Shibéézh bik’í’óshch’iid le’ ’éé’ bitahgi yóó’ ’eelts’id.

1-knife 1-find.it.O clothes 3-among 3-move.P

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shidá’í látsíní ’áyiilaa’ii’ yaa bił hoozhǫǫhgo bima yaa yinítą́.

1-uncle bracelet 3-make.P-and 3-3-happy.I 3-mother 3-3-give.P

Shidá'í, nilį́į́’ sha’níłteeh.

1-maternal.uncle 2-horse 1-to-3-2-lend.AnO.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Sitsilíké ’éiyáhá nda’ałkǫ́ǫ́’.

1-little.brother-pl TOP 3-pl-swim.IP

Sitsóí éí ’ashiiké nidaanéego ’atah nijóne’ laanaa nízin.

my.grandson TOP boy pl-3pl-play.I-GO join 4-play.O hope 3-3.want.CI

T’ah ’ałk’idídą́ą́’ sik’is t’áá yiiłtsą́ą́ nít’ę́ę́’.

still long-ago 1-friend just 3-1-see.P past

T’áá shǫǫ dibé náz’ah lá.

good.thing sheep 3-butcher.P DISC

Tł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.

last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

yiilzhóóh

3DO-1dpl-brush/comb.it.I

yiit’aal

3DO-1dpl-chew.it.P

yishtł’ó

3DO-1-weave.it.I

yínídlą́ą́’

3DO-2-drink.it.P

Ła’ nídeezid yę́ędą́ą́’ ’áajigo niséyá.

one month past that-way-GO 1.go.P

Łíí’ bił naaldloosh doo ndi yééhósin da.

horse 3-with 3-run.CI NEG but 3-3-know.NI NEG

ʼAtʼééd doo bzhǫ́ǫ da dooleeł.

girl NEG 3-with HO-happy.NI NEG 3-become.F