Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Awéé’ bimá bit’ah sitį́.
baby 3-mother 3-undercover 3-lying.SPN’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?
yesterday-Q 2-work.P-ní
-tsi
Chidí bąąh dah sitání bąąh dah shishtįįh ńt’éé’ ’ił adaagizí doo ’éí da lá.
car license plate 3-1-put. I SSO past Sup-with screw neg that neg Disc.Chidí daats’í bee hólǫ́ doodaii’ niísh chidí nee hólǫ́?
car maybe 3-with 4-exist.N or 2-Q car 2-with 4-exist.NIChidíísh bee hólǫ́ doodago ni daats’í chidí nee hólǫ́?
car-Q 3-with 4-exist.N or 2 maybe car 2-with 4-exist.NIDa’ Ron saad nináánéíłkaah ya’?
Q Ron word 3-3-investigate.I Qdajiigish
pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.Idaooyą́ą́’
pl-3DO-2dpl-eat.it.Pdazhdiłhį́į́h
pl-3DO-4dpl-melt.it.Ideiłbéézh
pl-3DO-3dpl-boil.it.IDíigi ’át’éego yigááł.
this-similar.to 3-walk.Progdíníłkaad
3DO-2-start.to.herd.them.(animals).Idííłhį́į́’
3DO-1-melt.it.Phadeidoołtééł
pl-3DO-3dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadeiilgéésh
pl-3DO-1dpl-cut.it.out.Ihaołgéésh
3DO-2dpl-cut.it.out.IHastiin Nééz doo ’asht’é’égóó nihibéégashii yá doolnih.
Mr. Long extremely 1pl-cow 3-for 3-annoy.ProgHastóíí dóó sáanii k’inááda’didlé.
3-men and 3-women planting.again.PL.Rhazhdínóołchał
3DO-4-card.it.(as.in.wool).FHííłch’į’go ’íinda ta’iideeshnih.
evening.GO until 1-mix.dough.FHooghangóó nikéédeeshdááł nisin ndi ółta’di ’éí náshiilkááh.
home-toward 1-go.F 1-want.NI but school-at there 1-spend.night.N CHECK VERB GLOSSESHónáhoot’éhí ’índa ch’aa deeshááł nissin.
next.year until travel will.go.F 1-desire.Jáan, nanilnishísh?
John 2-work.I-Qjidíníłkaad
3DO-4-start.to.herd.them.(animals).Ik’asdą́ą́’
KinŁánídi ’ííníshta’ ńt’éé’ ’áádóó t’áá ’ániidígo ’áadi náánísdzáá ńtéé’ ’ééhosisya’ lá.
Flagstaff-in 1-study.P past and.then just recently there-at 1-return.P past 1-get.hazy.P discKǫ’ ’ayóigo bee n’deezdíín ndi doo shiníłdoi da.
fire very 3-with 3-sheds.light.P but NEG 1-3-warm.SPN NEGMary ha’át’íí nayiisnii’?
Mary what 3-3-buy.PNaakidi tsin sitą́ądi daats’í kinaaldá bił ’ahééniijéé’.
two mile 3-run.pl.P-at maybe purberty.ceremony 3-with RECIP-1dpl-run.pl.Pnaashłé
3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.Inidadoohłeeł
pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Fńt’éé’
Shimá tanaashgiizh ’áyiilaago ’áádóó deiilts’ee’.
1-mother pudding 3-make.P-GO and.then pl-3-1dpl-eat.MM.PShiníbaal doo tó biníkáogeeh le’ ’át’éégóó ’íishłaa.
1-tent NEG water 3-through-3-flow.O proof.against-NEG 3-1-make.PShitsili tsin ła’ nieidiitą́ii’ łeechą́ą́’ii’ łéi néídiiłhaal.
1-little.brother stick 3-3-pick.up.P-and dog INDEF 3-3-hit.PShizhé’é nihwiiłdlaadgo bikéé’ naad’ ’adaashjaah łeh.
1-father 3-3-plow.I-GO 3-behind corn 3Pl-1-drop.I Cust.Shí shidá’ák’eh níhígíí bilááh ’áhoníłtéél.
1 1-cornfield 2-COMP 3-beyond areal-wide.NIShí t’óó ’ááłk’iis yisháałgo shizhé’é tsékooh gódeg ha’asbą́ą́z.
1 merely SUP-alongside 1-go.Prog-GO 1-father canyon areal-up up-3-drive.PShį́įgo ’ahbínígo ’ashdladi dóó ’ałníi’go k’adę́ę ha’a’aah łeh.
summer-GO morning-GO five-at and half-GO almost 3-sunrise.I usuallyTł’éédą́á’ dibé ch’íníjéé’ yiists’ą́ą́’ ’áádóó t’óó ńléí tsé deez’áhí bizánághah góne’ ’ahosoolts’ą́ą́’.
last.night sheep out-3-run-Pl.P 3-sound.P and then merely there rock point 3-around areal-in out-areTł’éédą́ą́ łééchąą’í léi’ nihił ’yaííyá’ii’ neeztį́.
last.night dog strange 1dpl-with 3-come.inside.P-and lie.down.SNP
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- tł’éédą́ą́’ last nightfind in Navajo Adverb Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- yishááł walkfind in Navajo Verb Modes
- -ii’ and, and thereuponfind in Navajo Conjunction Lexicon
- Si-Perfective Neuter (SPN)find in Navajo Verb Modes
- sétį́ lie downfind in Navajo Verb Modes