An example search has returned 50 entries

Shichʼéʼé kinaasdaʼgo bitsiiʼ shá beʼdíítłʼóół. Tʼáásh ʼáko?

1-daughter 3-reach.puberty.P-GO 3-hair 1-for 3-2-tie.F just-Q okay

’At’éédísh yiniłtsą́?

girl-Q 3-2-see.P

’Ałah ’aleehgóó deesháál nínízinísh doodago béésh nitsíkeesí daats’í bee nidoonááł ’éí doodago t’áá hooghanídi daats’í KTNN yídíiłts’iił?

meeting-to 1-go-F 3-2 want.NI-Q or computer possibly 2-watch.F or just home-at possibly KTNN 3-2-listen.F

’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?

yesterday-Q 2-work.P

Da’ dichin nínízin?

Q hungry 2-want.NI

Dah díníilghaazhísh ’íilnilaa?

fry.bread-Q 3-2-make.P
listenloadingplaying

Did you make fry bread?

Daniel hahgosh hidilníísh?

Daniel when-Q 3-start.work.I

listenloadingplayingSpeaker: Natalie R. DesideriolistenloadingplayingSpeaker: Lorene B Legah

When does Daniel go to work?

Dichinísh doodaii’ dibáá’ísh dzinízin?

hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NI

Díí yihahígíí biyi’, háísh tówónaanígóó ch’aa deeyá?

this year.IGII within who overseas.GOO travel 3-going.F-Q

Díkwíí jį́ nanilnish?

how.many-Q day 2-work.I

Díkwíí lá ninááhai?

how.many Q 2-winter
listenloadingplaying

How old are you?

Díkwíísh ninááhai?

how.many-Q 2-winter.NI

Díidí háísh bichidí?

this who-Q 3-car
listenloadingplaying

Whose car is this?

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk perhaps 3-with 3-2-want.NI

Ha’át’éegoshą’ t’áadoo ’azee’ál’į́į́góó nisíníyáa da?

why-Q NEG hospital-to 2-go.sg.P NEG

Ha’át’íí neidiyoołnih nínízin?

who 3-3-buy.F 2-think.NI

Ha’át’íí shį́į́ biniinaa łééch’ąą’í nidahał’in.

what perhaps 3-because dog pl-3-bark.I

Ha’át’íísh náádaadi’ní?

what-Q again-pl-3dpl-say.I

haa + Neuter V

listenloadingplaying

how / what V. The ’h’-expressions formed with ’haa’ plus a neuter verb are used to pose questions about “physical characteristics, quantity, and degree”.

haa níłnééz

listenloadingplaying

how long, how tall is it

Haash nízah kodóó nighanjį’?

how-Q 3-long.N here-from 2-home-to

Hahgo hooghan ’ádíílííł?

when hogan 3-2-make.F

Hahgo Jáan hooghan ’íílééh?

When John hogan 3-3-make.F
listenloadingplaying

When will John build a hogan?

Hastiin dóó ’at’ééd lá ha’át’íí ’áyiilaa?

man and girl Q what 3-3-make.P
listenloadingplaying

What did the man and the girl make?

há’at’é-P.ENCLITIC

listenloadingplaying

where. The expressions formed with ’há’at’é-’ either appear with a postpositional enclitic (also with the subordinating complementizer ’-go’, which we listed separately)

Há’át’íísh hastiin dóó ’at’ééd ’áyiilaa?

what-Q man and girl 3-3-make.P
listenloadingplaying

What did the man and the girl make?

háadi

listenloadingplaying

where at

háajį’

listenloadingplaying

to what point

háajį’go

listenloadingplaying

toward where

Háádę́ę́’shą’ tó ndahohheeh?

where-from-Q water pl-3-2-haul.LPB.I

Háágóó lá díníyá?

where-to.Q 2-go.F

Hái da shą’ tsinaa’eeł ’ájiilaa lá?

who DA Q boat 3-4-make.P DISC

háidí

listenloadingplaying

which one

Háí lá yiską́ągo Tónaneesdizígóó bił ’adeeswod?

who discovery tomorrow.GO Tuba.City.GOO with 3-drive.F-Q

Háíshą’ tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P
listenloadingplaying

Who made a boat?

Háidígíísh ʼałkʼésdisí deeshį́į́ł?

which.one-ÍGÍÍ-Q candy 3-1-eat.F

Háágóósh díníyá?

where-to-Q 2-go.I
listenloadingplaying

Where are you going?

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Kin Łánídi daats’í ’éí doodago Bee’eldííldahsinildiísh naniná?

Flagstaff-at perhaps or Albuquerque-at-Q 2-go.around.CI

Kin Łánídiísh ’éí doodago Bee’eldííldahsinildi daats’í naniná?

Flagstaff-at-Q TOP or Albuquerque-at perhaps 2-go.around.CI

Mary ha’át’íí yinízin?

Mary what 3-3-want.NI

Na’nízhoozhígóó náádínídzáago háadish ’adeeshį́į́ł nínízin?

Gallup-toward again-2-go.R-GO where-Q 1-eat-F 2-want.NI

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car-Q where-at 3-2-park.P

Nidlóóhísh doodaii’ dooísh nidlóoh da?

2-cold.X-Q or NEG-Q 2-cold.X-Q NEG

Nidlóóhísh doodaii’ doo daats’í nidlóoh da?

2-cold.I-Q or neg perhaps 2-cold.I neg

Tł’óodiísh t’ah ’áłchíní nidaané?

outside-Q still children pl-3-play.I
listenloadingplaying

Are the children still playing outside?

Yadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?

can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NI