Your search for the speech act Command, affirmative
biihidzóhí 50 entries
’Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.
morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, affirmative
- Náásgóó
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’ahbínídą́ą́’ this morningsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dah up at an elevation, off, static, holdingsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
’Ahbínígo gohwééh dííłbish.
morning-GO coffee 3-2-boil.F’Ałk’idą́ą́’ ye’iitsoh lei’ jiní “łeeh nideeshbish.”
long.ago giant INDEF 4-say.P ground-into 2-1.roast.F’Áádóó “shiba’ yílwoł”, ní ma’ii, jiní.
and.then 1-ahead 2-run.F 3-say.P coyote 4-say.P’Áłchíní hazhóʼí bik’i yíldził.
children careful 3-for 2-support.ProgBíni’dii ’awáalyaa sitį́.
3-let-stay jail 3-lay.SPNBíni’dii ’awéé’ ałhosh, yee nǫǫsééł.
3-let-stay baby 3-sleep.I 3-by.means.of 3-grow.IBįįh bił da’doołdǫǫh.
deer 3-with pl-2dpl-shoot.ICh’ééh jidighaahgo, ajółhosh laanaa jinizin łeh.
in.vain 4-walk.I-GO, 4-sleep.O hope 4-want.CI usuallyChidí nidabinołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.IChidí nidabinołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.IChizh ła’ yah ’aníjááh.
firewood some in 2-bring.IDibé yah ánádanołkaad!
sheep inside semelit-pl-2pl-gather.RDibé yah ánáádanołkaad!
sheep inside semelit-pl-2pl-gather.IDíí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed; dádi’nítįįh.
this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not 3-2-close.gate.IDíí yiską́ągo ’íídííłtah.
this tomorrow 3-2-read.FDíí tł’óół yílééł.
this rope 3-2-carry.SFO.ProgHazhóʼí sínídá. Tʼáadoo naaní’dííldisí.
careful 2-sit.I NEG again-2-wander.Prog-íHózhó’ógo baa nitsínkeesgo níni’ bá na’iłt’oh.
3-harmonious.I-GO 3-toward 2-think.I-GO 2-mind 3-for 2-smoke.IHáá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!
what-Q there 2-run.FKwii sínídáa dooleeł.
here 2-sit.SPN will.be.FLáshdóón chidí bídadiiltłʼółígíí k’ad hashtʼe dadiilnííł.
ribbon car 3-dist.pl-3-tie.F-ÍGÍÍ now prepare 3-1pl-make.FNaaltsoos yiníshta’go shíni’ shaa ’áyiilaa.
book 3-1-read.I-GO 1-mind 1-for 3-3-make.PNaʼahóóhai nitsaaígóó dóola dííyééł.
rodeo 3-big-to bull 2-haul.FNeel’ą́ą le’.
term-3-reach.up.to.NI LE’Ni’éé’ náníłkad.
2-clothes 3-2-sew.INimá sání bich’į́’ ch’iyáán ła’ dijááh.
2-grandmother 2-to food some start-3-2.take.PlO2.FNizhéʼé nilą́ąjįʼ yigáałgo bikééʼ yilwoł.
2-father 2-in.front-to 3-walk.Prog-GO 3-behind 2-run.Prog
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, affirmative
- Ájoolį́į́ł
- -go verb and subordinating encliticsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -jį́’ up to, as far as’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -kéé’ behind, following’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Ájoolíiłii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- yishwoł run along’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
Nídiiłne’.
3-2-hit.INíwe, bíni’dii ’ałwosh!
stop 3-let 3-sleep.INíwe, bíni’dii ’áyą́!
stop 3-let 3-3-eat.INíwe, k’ídíítih!
stop 3-2-break.SSO.INíwe, ni’éé’ t’óó bik’i na’ínil
stop 2-clothes just 3-on 3-2-dribble.INáhíínááłgo yadiizíní niłjizh.
around-2-go.I-GO can 3-2-crush.ProgShichídí shá hooghangóó dídzį́į́s.
1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.IT’iis bąąh nidaohna’.
cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.ITó tsíídkáá’ dididííkááł.
water charcoal-on start-3-2-put.OC.FTsxį́įłgo ni’éé’ biih ni’nééh.
hurry 2-clothes 3-into 2-crawl.ITsxį́įłgo ni’éé’ biih ni’nééh.
hurry 2-clothes 3-into 2-crawl.ITł’óodi didíłjeeh.
outside 3-2-start.fire.IYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negative
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- Command, affirmative
- T’ahdii baa na’aldeeh
- yiską́ągo tomorrowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- k’ad nowsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- tsxį́įłgo quickly, fastsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi




