Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.

boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Ajóółháásh laanaa.

4-sleep.O wish

Ashkii tł’óodi naashné ni. Nit’éé’ bimá aní k’adee’ ’aadéé’ chiíłtsxóoí yilwoł.

boy outside-at 1-play.IP 3-say. past 3-mother 3-say.IP now there-from vehicle-yellow-NMZ 3-moving.fast.F

Bee’eldííldahsinil kintahdi sh ’oolwoł ńt’éé’ tsístł’ahazt’i’ léi’ góne’ sh ’o’oolwod.

Albuquerque town-at 1-with 3-run.Prog past deadend a areal-in 1-with 3-drive.P

bik’ídidoohdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

Ch’ééh déyáago hooghangóó nááshdááł.

in.vain 1-go.sg.P-GO home-to 1-return.Prog

Ch’ééh jiyáán hastiin baa nahashniihgo ch’ééh ’ííł’įįd ’ahbínídą́ą́’.

watermelon man 3-from 3-1-buy.CI-GO tried in.vain 1-act.P morning-past

Ch’į́į́góó ch’ééh tádííyá.

fail in.vain 1-go.P

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Chidí nidabinołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

dajitł’ó

pl-3DO-4dpl-weave.it.I

dajiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).I

dajííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).P

daołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.I

deiitł’ó

pl-3DO-1dpl-weave.it.I

Dooládóʼ Diné Bizaad nanitł’ah da lá.

certainly Navajo language 3-difficult.CI as.such discover

Doondó’ daatsaah da noolin.

not.even 3-sick.I NEG 3-resemble.NI

dííłbish

3DO-2-boil.it.F

díłhį́į́h

3DO-2-melt.it.I

hadaoołgizh

pl-3DO-2dpl-cut.it.out.P

hadínííłchał

3DO-2-card.it.(as.in.wool).F

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

hanoołchaad

3DO-2dpl-card.it.(as.in.wool).P

hanííníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).P

hayíígeed

3DO-3-dig.it.out.P

K’ad shicheii bíká ’iishyeed.

now 1-grandfather 3-for 1-run.I

Kintah góyaa yishááł ńt’éé’ béeso ńdiiłtsooz

areal-down 1-go.Prog past money 3-1-pick.FFO.P

Mary ha’át’íí yinízin?

Mary what 3-3-want.NI

Na’nííshee’ dóó k’ad éí dah ’iishtł’ó.

3-1-warp.P and now TOP up 3-1-tie.DI

nanilé

3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.I

Neel’ą́ą le’.

term-3-reach.up.to.NI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nichxǫ’ doo ájít’į́į da.

stop NEG 4-act.thus.I NEG

nidadiilyeeł

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.F

nizhdooleeł

3DO-4-carry.a.ropelike.thing.around.F

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shichídí sh hooghangóó dídzį́į́s.

1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.I

shéłbéézh

3DO-1-boil.it.P

Sisłigaií ’ayóo bik’i ni’dzidlaad.

concho.belt very 3-on 4-3-shiny.I

T’áadoo hadahooł’áhí.

neg pl-3s-2dpl-make.noise.NP-Í

T’áadoo hooyání łį́į́’ shidáagi ch’éltáál.

suddenly horse 1-front-at 3-bolt.P

Tsé’áándę́ę́’ dóó tsédáajį’ ninish’na’.

cave-from and cliff-to 1-crawl.P

Tł’éé’ hodooleeł t’ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

wohsą́

3DO-2dpl-eat.it.I

Yadiizíníshą’ haa néelt’e’go nínízin?

can-Q how 3.many.N-GO 2-want.NI

yidooyį́į́ł

3DO-3-eat.it.F

yiishjį́į́’

Perfective Mode: 1-become.black.P

yishbéézh

3DO-1-boil.it.I

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI