Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Jáan biʼdizhchínéejįʼ ʼanááyííłką́. Bá daʼdiidį́į́ł.

John 3-birth.past-up-to again-day.P 3-for 1pl-eat.F

’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.

yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.

yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P

’Ahwééh bee yishdlį́hígíí bikáá’ ’adání bikáá’ dah yish’ááh.

coffee 3-with 3-1-drink.P-NOM table 3-on up 3-1-put.SRO.U

’Atiin bąąhgóó doo ch’il ’ahwééh ’ájíléeh da.

road 3-beside-along NEG plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

'Aghaa’ daołgááh.

wool pl-3-2dpl-make.white.I

Át’ah ’índa shaa náádíídááł.

later 1-to again-2-come.F

Ch’iyáán ’ádaasdįįdgo kingóó ła’ hááshááł.

food pl-3-run.out.P-GO store-to some area-1-go.get.Prog

Chidí na’na’í łęęzh yíyooyił.

tractor dirt 3-3-push.Prog

Da’ k’ad daats’í ch’iyáán ’áníléehgo n ’adazh’niiyą́ą́’?

Q now perhaps food 2-make.I-GO 2-for feast.happen

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

dajiyą́

pl-3DO-4dpl-eat.it.I

dajiłbéézh

pl-3DO-4dpl-boil.it.I

daohtł’ó

pl-3DO-2dpl-weave.it.I

didadoołjéé’

pl-3DO-2dpl-start.fire.P

didiilyįh

3DO-1dpl-melt.it.F

Díí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.

this morning sheep water-to 3-1-herd.Prog

Doo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.

NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEG

dooshą’ --- lá

haashgéésh

3DO-1-cut.it.out.I

haiilgéésh

3DO-1dpl-cut.it.out.I

hajiłgéésh

3DO-4-cut.it.out.I

hajíígeed

3DO-4-dig.it.out.P

haniilchaad

3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

Hosh doo jiyą́ą da.

cactus NEG 3-4-eat.DI NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

K’aa’ísh ’aní’á biyaa doodago daats’í báhátis ’ayiist’oh?

arrow-Q bridge 3-under or perhaps 3-over 3-3-shot.P

Kin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.

Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NI

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Nizhé’é ha’át’íísh nahideeshnih nízin.

2-father-Q what 3-1-buy.F 3-want.NI

Níwe, doo hastóí baa níjít’į́į da!

stop NEG men 3-with 3-4-bother.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Níyolgo t’áá ’áko niishch’ił.

wind-GO immediately 3-blink.U

Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.

1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.Prog

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shichá si’ą́ągo ’iiłhaazh.

1-huddle 3-put-SPN-GO 1-sleep.P

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

Shichídí sh hooghangóó dídzį́į́s.

1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.I

Shidibé ’ąą’ dinót’į́į́ł laanaa ch’ééh nisin.

1-sheep expanse 3-increase.O wish in.vain 1-want.CI

Shí ’éí doo shił bééhozin da nít’éé’.

1-possessive TOP NEG 3-3-knowledge.CI NEG past

T’áadoo yaa nidanoht’áhí.

NEG down pl-3-2dpl-put.SRO.I-Í

T’áá hooshch’į’ déshnish.

suddenly 1-start.work.P

T’áá ká ’adinoólgháásh lágo.

neg 2-oversleep.O LÁGO

T’iis bąąh nidaohna’.

cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.I

Tsé’áándę́ę́’ dóó tsédáajį’ ninish’na’.

cave-from and cliff-to 1-crawl.P

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

yiishjį́į́h

Usitative Mode: 1-become.black.U

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

Łáháda ’ach’íí’ náshdį́į́h.

now.and.then rolled.intestine 1-eat.R

Łį́į́’ bik’i dah ’ashishnííł.

horse 3-on up 3-1-saddle.I

“Sh naa’aash ’ałgháádidiit’ash”, ní ma’ii jiní.

1-with cousin 1du-race.F 3-say.P coyote 4-say.P