Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá ’ádazhniiyą́ą́’? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.
group gathering-at mother 3-3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.P so perhaps potatoes some there 3-2-take.OC.F’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.
yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P’Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́ą dooleeł.
always water popping-Í 3-2-keep.SPN will.be.Fbik’ídidiidis
3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Fbik’ídínídiz
3DO-2-wrap.it.around.it.PCh’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.
food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CIChizh ła’ yah ’aníjááh.
firewood some in 2-bring.Idadidínóołkał
pl-3DO-2dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdaohshóóh
pl-3DO-2dpl-brush/comb.it.Idaoo’aal
pl-3DO-2dpl-chew.it.Pdazhdidoołhįh
pl-3DO-4dpl-melt.it.Fdeiilyį́į́h
pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).Ideiitł’ó
pl-3DO-1dpl-weave.it.IDichinísh doodaii’ dibáá’ísh dzinízin?
hunger-Q or thirst-Q 3-4-want.NIdideididoołjah
pl-3DO-3dpl-start.fire.Fdidííníłjéé’
3DO-2-start.fire.Pdidííłhįh
3DO-2-melt.it.FDiné nishłį́į ndi Bilaagana bizaad t’éí bee yáshti’.
Navajo 1-be.NI but English language only 3-with 1-speak.IDíí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.
this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.FDziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.
mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.Idííłbish
3DO-2-boil.it.FHa’át’íí neidiyoołnih nínízin?
who 3-3-buy.F 2-think.NIHaashíyee' díí naak'ee sinilí biniitááh t'áá daats'í bee hoot'į́.
try.and.find.out this eyeglasses 3-2-try.IP just maybe 3-with area-pas-see.Prog.Nhadeiilgizh
pl-3DO-1dpl-cut.it.out.Phadééłbįįd
3DO-1-fill.something.up.with.it.Phadííníłbįįd
3DO-2-fill.something.up.with.it.PHalah doo bííghah jiztį́į da.
opposite.sibling NEG 3-beside 4-lay.O NEGHáadi lá lį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3-walk.pl.IHáágóó lá Bíl doogááł nízin Jáan?
where-toward Q Bill 3-go.sg.F 3-want.CI Johnhááłgizh
3DO-1-cut.it.out.Pjidoołbish
3DO-4-boil.it.Fjííshóó’
3DO-4-brush/comb.it.PK’ad dibé ch’íi’nííł.
now sheep 3-2-du-take.out.IKin Łánídi naashnish háálá ’áadi shaghan.
Flagstaff 1-work.I because there 1-live.NINichxǫ' doo ájít’į́į da.
stop NEG 4-act.thus.I NEGNisneez sélį́į’go shicheii nahałáhági ’át’éego nahashłáa doo nisin.
1-tall.NI 1-become.P-GO 1-grandfather 3-perform.ceremony.CI-similar.to 1-perform.ceremony.CI future 3-want.NInisoołkáá’
3DO-2dpl-investigate.it.PNíwe, bíni'dii ’áyą́!
stop 3-let 3-3-eat.INTUdi hooghannimází góne’ Diné bizaad baa ’iinishta’
NTU-at hogan inside Diné 3-language 3-for 1-read.INáhíínááłgo yadiizíní niłjizh.
around-2-go.I-GO can 3-2-crush.ProgShá bíighah yáshti’ lá.
sun proportionate 1-talk.I DISCT’áá ká ’adinoólgháásh lágo.
neg 2-oversleep.O LÁGOTsé’áándę́ę́’ dóó tsédáajį’ ninish’na’.
cave-from and cliff-to 1-crawl.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dóó and, and thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -jį́’ up to, as far as’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ninish’nééh crawl to a point’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi