Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.

yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P

’Atsį́’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?

meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI

’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.

baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O

'Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́.

always water popping-Í 3-2-keep.SPN

"Binák’eeaad késhdę́ę́’į́">góó baa da’ashch’osh lá," didíínííł.

3-eye-between-around 3-to pl-3-infest.P DISC 3-2-tell.F

bik’ídadeediz

pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ídisoodiz

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.P

bik’ídóhdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Diné Bizaad naalkaah doo baa ’áhonissin da. K’ad ’éí t’áá shxǫǫd bik’i’diitą́.

formerly Navajo language research NEG 3-about 1-aware.CI NEG | now TOP at.least 3-of-1-understand.P

Da’ ’ałní’ní’ą́ąjį’ tł’óo’di nishínílnish?

Q noon-until outside-at 2-work.P

dajishóóh

pl-3DO-4dpl-brush/comb.it.I

dajííłhį́į́’

pl-3DO-4dpl-melt.it.(snow).P

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

deiyą́

pl-3DO-3dpl-eat.it.I

didadiiljeeh

pl-3DO-1dpl-start.fire.I

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed.

this night NEG bull into.field-3-run.O

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

díníilkaad

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).I

Haa'íyee' shimáyázhí daats'í ałtso ch'iyáán 'áyiilaa.

lets.see my-maternal.aunt finished food 3-3-making.P

Hada’niłhosh le’!

up-pl-3-3-bubble.up.CI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadííłtééł

3DO-2-carry.him/her.up.out.of.something.F

Haidą́ą́’ shich’ą́ą́h ’ííchííl na’nishkaadgo.

winter-past 1-protect 3-snow.P 3-1-herd.CI-GO

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

Háidíígíísh neidiyoołnih nínízin?

which.one-ÍGÍÍ-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

Na’ashǫ́’ii doo baa nijit’į́į́ da.

snake NEG 3-with 4-bother.O NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nahałtin ládą́ą́’ doo deesháał da.

3s-rain.I in.case NEG 1-go.F NEG

Naʼahóóhai baa nídiikai ʼakó ʼakʼidahiʼniłí bee shí ʼadíílwoł.

rodeo 3-about 1pl-do.pl.F so saddle.blanket 3-with 1-after 2-help.F

Neel’ą́ą le’.

term-3-reach.up.to.NI LE’
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Ni'dózhoł.

term-3-sprinkle.O
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nichxǫ' doo ájíléeh da.

stop NEG 3-4-make.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nida’iilyéego ’áłt’ąą yiską́ągo ’índanááł doo.

pass.pay.I-go after.all tomorrow only.then 2-come.Prog future

nidajilé

pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nishóóh

3DO-2-brush/comb.it.I

Nizhónígo saad ha’oodzíí’ ’áníléehgo bik’e’íłchí.

nicely word HO-speak.P 3-2-make.I-GO 3-2-write.I

niłbéézh

3DO-2-boil.it.I

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

Níwe, bíni'dii ’ałwosh!

stop 3-let 3-sleep.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Ńléí dziłtsį́į́góó diit’ash.

there mountain-base-toward start-1du-go.du.I

Sam Diné yitah naalnish.

Sam Navajo 3-among 3-work.I

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.

sun proportionate 1-swim.CI

Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.

1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.R

T’áá ká ’adinoólgháásh lágo.

neg 2-oversleep.O LÁGO

Tsinaabąąs bee nida’abąąs yę́ędą́ą́’ shi’dizhchį́.

wagon 3-with pl-3-drive.I past 1-pass-born.P

yididínóołkał

3DO-3-start.to.herd.them.(animals).F

yiigish

3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.I

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

yiyííshóó’

3DO-3-brush/comb.it.P

yiłbéézh

3DO-3-boil.it.I

Ła’ damóo yę́ędą́ą́’ dah ’iyétł’ónée, k’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół.

one Sunday past up 3-1-set.P-past now middle-toward 1-weave.Prog