Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ałk’ésdisí naháłnii’go sitsilí dóó shideezhí ’aheełt’éego bá ’ahá níjaa’.
candy 3-1-buy.P-GO 1-little.brother and 1-little.sister RECP-equal-GO 3-for RECP-for 3-lie.aligned.PlO.NP’Áde’óóyą́ą́’ lágo.
self-2-eat.O don’t’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?
that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P’Ólta’góó deínóhkááh.
school-toward pl-2dpl-go.pl.PROGBeeldléí danołtsóós.
blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.IBéégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.
calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NPbik’ídadeediz
pl-3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ídeediz
3DO-1dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ídidoohdis
3DO-2dpl-wrap.it.around.it.FBįįh bił da’doołdǫǫh.
deer 3-with pl-2dpl-shoot.IChaha’oh biyaagi ni’dííłbąs.
shade.house 3-under-at 2-drive.FChidí bik’ee heesh’ááł.
car 3-tire 3-1-move.SRO.ProgDa’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.
restaurant-at ribs 3-1-eat.Fdadidiilyįh
pl-3DO-1dpl-melt.it.Fdadizhdínóołkał
pl-3DO-4dpl-start.to.herd.them.(animals).Fdajiigish
pl-3DO-4dpl-make.one.cut.in.it.Idayoodlą́ą́’
pl-3DO-3dpl-drink.it.Pdeiidlą́ą́’
pl-3DO-1dpl-drink.it.Pdiidį́į́ł
3DO-1dpl-eat.it.Fhadadíníilchał
pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadeeshtééł
3DO-1-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadeneeshchaad
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).Phadééłbįįd
3DO-1-fill.something.up.with.it.Phaidoołtééł
3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.Fhanííłchaad
3DO-1-card.it.(as.in.wool).Phaníłchaad
3DO-2-card.it.(as.in.wool).IHazhó’ó nidahísóotą́.
still pl-2dpl-sit.pl.PHooghan binááshwoł ńt’éé shimá sání shich’ahóóshkeed.
hogan 3-encircling-1-run.Prog past 1-grandmother 1-3-scold.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’Ájoolíiłii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- binááshwoł run around’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ńt’éé’ relates to past timesaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- hoshishkeeh scold’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- -ch’a scold’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
Hosh doo jiyą́ą da.
cactus NEG 3-4-eat.DI NEGKwe’é k’ad łe’esh’aah.
here now earth-1-put.into.I.SROMósí ch’óółt’e’ lágo.
cat out-3-2-carry.O LÁGOMósí ch’óółt’e’ lágo.
cat out-3-2-carry.O LÁGOnanilé
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.INédáá dóó bikáá’adání bik’i ndinís’eez.
1-sit and table 3-on 1-place-1-foot.PNidahastą́ągo k’izh’dóle’ígi ’áhoot’é.
rain.P 4-plant.O.NOM areal-be.NNighéí na’ashch’ąą’ígíí níil’į́.
over.there painting-ÍGÍÍ 3-2-du.look.INimá sání bich’į́’ ch’iyáán ła’ dijááh.
2-grandmother 2-to food some start-3-2.take.PlO2.FNimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’ááaad késhdę́ę́’į́">jí ’awéé’ baa ’áhólyą́ą dooleeł.
your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- yishwoł run along’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- -jí on the side of, in the direction of, in the manner of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- goal
- -aa to’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- benefactive
- Continuative Imperfective (CI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’áháshyą́ care’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
nisiilkáá’
3DO-1dpl-investigate.it.PNíléí dá’ák’ehdi ła’ joogááł.
there cornfield-at some 4-walk.ProgNíwo’jį’ nídiidááh.
move-to 2-get.up.IShi’éé’ kin bikáá’dóó hadah (or bidah, ’adah) ’ahé’ah.
1-clothes house 3-on-from areal-downward 3-1-toss.FFO.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’adah downward from a heightsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -káá’ on, on top of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- location
- -dóó from a specific location or point in space or time’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’ahish’áád toss away’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.
1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- t’ahdii stillsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’át’ah ’índa later, later onsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- yá’át’ééh it is good’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- nahashniih buy, sell’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi




