Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.
morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’ahbínídą́ą́’ this morningsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- t’áadoo notsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- ’Áhoodzaii’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’ashą́ eat’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- -niinaa because of, on account of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- wónáásdóó soon, finallysaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- sisxé kill’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
’Ahwééh ła’ yishdlą́.
coffee some 3-1-drink.I’Áłah ’aleehdi hastiin léi’ t’óó yááłtih yiits’a’.
meeting-at man INDEF just 3-talk.Prog 3-be.heard.I’Ádą́ą́dą́ą́’ásh nishínílnish?
yesterday-Q 2-work.PAsdzą́ą́ yázhí bichidí doondó’ ndi naalnish da.
woman little 3-car not.even but 3-work.P NEGAshkii tł'óodi naashné ni. Nit'éé' bimá aní k'adee' 'aadéé' chiíłtsxóoí yilwoł.
boy outside-at 1-play.IP 3-say. past 3-mother 3-say.IP now there-from vehicle-yellow-NMZ 3-moving.fast.FAt'ééd aní shí k'ad naalyéhé báhooghango déyá. Nit'éé' bimá aní k'adee' da'iigháásh.
girl 3-say.IP 1-now goods 3-for-home-GO directional-go. past 3-mother 3-say.IP now time-sleep.Át’ah ’índa shaa náádíídááł.
later 1-to again-2-come.FBeeldléí danołtsóós.
blanket pl-3-2dpl-bring.FFO.Ibik’ídadisoodiz
pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdeezdiz
3DO-4-wrap.it.around.it.PBíni’dii ’awáalyaa sitį́.
3-let-stay jail 3-lay.SPNChidí ’anáshdlééh, háálá doo naalnish da.
car 3-1-repair.I because NEG 3-work.I NEGDaané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.
game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Progdaoo’aal
pl-3DO-2dpl-chew.it.Pdeidoołbish
pl-3DO-3dpl-boil.it.Fdeiilyį́į́’
pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).PDibé tóógóó neeshkał.
sheep water-toward 3-1-herd.Progdidadidiiljah
pl-3DO-1dpl-start.fire.Fdiididoołjah
3DO-3-start.fire.FDíí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.
this morning sheep water-to 3-1-herd.ProgDoo t'áá k'ad nich'i' hasdzíí da.
do.not.want.to towards.you.pos 1-speak.P NEGDziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.
mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.IHa’át’íí bik’i dah sínídá?
what-Q 3-on up 2-sit.IHaahláyéé ’ajiiłhosh.
don’t.dare 4-sleep.IHada’niłhosh le’!
up-pl-3-3-bubble.up.CI LE’hadadiiltééł
pl-3DO-1dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadeidééłbįįd
pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.Phadínííłchał
3DO-2-card.it.(as.in.wool).Fhaidínóołchał
3DO-3-card.it.(as.in.wool).Fhaiilgizh
3DO-1dpl-cut.it.out.Phayíígeed
3DO-3-dig.it.out.Pjishbéézh
3DO-4-boil.it.PNa’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.
Gallup 1-for 3-with 3-drive.I
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ká after, for’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- goal
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- transportation
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’oolwoł drive’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?
Gallup-toward 2-go.sg.F QNi daats’í nił bééhózin ’éí doodaii’ nicheii daats’í bił bééhózin?
2 perhaps 2-with 3-know.CI TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CInidasoolá
pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.PNighéí na’ashch’ąą’ígíí níil’į́.
over.there painting-ÍGÍÍ 3-2-du.look.ISaad naashkaahgo baa naashá.
word 3-1-research.CI-GO 3-to 1-go.ProgShimá dóó shizhé’é bił dibé dóó tł’ízí ta’nda’díígish nt’éé’.
1-mom and 1-dad 3-with sheep and goats 3-pl.shear.I past
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- dóó and, and thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dóó and, and thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- tá’dishgéésh shear it’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ńt’éé’ pastfind in Navajo Conjunction Lexicon
- ńt’éé’ relates to past timesaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi