Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.
boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.
lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- dishhį́įh melt it’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- -go verb and subordinating encliticsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -aa to’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Continuative Imperfective (CI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- naashá go about’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
’Anishkeed, t’áá ká nóólk’oł.
2-3-photograph.I neg 2-blink.O’Ashkii t’áá shǫǫ ółta’ lá.
boy good.thing 3-learn.I DISC’Áłahji’ tó dilchxoshí síníł’ą́ą dooleeł.
always water popping-Í 3-2-keep.SPN will.be.F’Íhoo’aah ’ayóo bidziil.
education very 3-strong.IBaa tįįh náádiikah.
3-for achieve 1dpl-walk.pl.Ibik’ídédiz
3DO-1-wrap.it.around.it.Pbik’ízhdídis
3DO-4-wrap.it.around.it.IBini’ íídeeshtah doodago ’éiyá yóó’ ’adeeshwoł.
let will-1-school or only away 1-off-run.PChidí nidabinóołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.OChidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?
car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.Fdazhdooyį́į́ł
pl-3DO-4dpl-eat.it.Fdeidííłhį́į́’
pl-3DO-3dpl-melt.it.Pdeiigish
pl-3DO-1dpl-make.one.cut.in.it.Ideiłbéézh
pl-3DO-3dpl-boil.it.Ididazhdiłjeeh
pl-3DO-4dpl-start.fire.Idididiiljah
3DO-1dpl-start.fire.FDíí ’abíní dibé tóógóó neeshkał.
this morning sheep water-to 3-1-herd.ProgDoo at’ééké bizhdisóół da.
NEG girls 3-4-whistle.O NEGDoo dibé ch’íi’niił da.
NEG sheep pl-3-2-du-take.out.I NEGGohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ biłgo daats’í nínízin?
coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NIGohwééh ła’ shaa níkaah.
coffee some 1-to 2-give.OC.Ihadazhneeshchaad
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).Phainííłchaad
3DO-3-card.it.(as.in.wool).PHoozdohgóó daats’í deeshááł ’éí doodaii’ Be’eldííldahsínilgóó deeshááł.
Phoenix-toward maybe 1-walk.F or Albuquerque-toward 1-walk.Fjiigish
3DO-4-make.one.cut.in.it.IK’os hazlį́į́’ lá t’áá shǫǫ nahodoołtį́į́ł.
cloud 3-become.P EMP just good 3-rain.FMary ha’át’íí lá yinízin?
Mary what Q 3-3-want.NINa’nízhoozhídę́ę́’ shíká bił ’oolwoł.
Gallup-from 1-for 3-with 3-drive.I
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ká after, for’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- benefactive
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’oolwoł drive’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
Na’nízhoozhígóó chídí doo nił dah didoolwoł da.
Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negative
- Náásgóó
- -góó to, toward, along, on, with a numeral it indicates a date’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasessaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -ił with’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dah up at an elevation, off, static, holdingsaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Náásgóó’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’oolwoł drive’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
nanilé
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.INaʼazhǫǫshgóó dooʼáazhgo nihikééʼ ʼiih deeshwoł.
casino-GÓÓ 2du-go.F-GO 2pl-behind 3-into 1-run.FNichxǫ’ doo ájíléeh da.
stop NEG 3-4-make.I NEGnidasiilkáá’
pl-3DO-1dpl-investigate.it.Pnishóóh
3DO-2-brush/comb.it.Inisélá
3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.PNíghéí na’ashch’ąą’ígíí doo níil’į́ da.
Over.there painting-ÍGÍÍ NEG 3-2-du.look.I NEGShicheii béeso bideená naalnish.
1-grandfather money 3-exchange.for 3-work.IShilééchąą’í bikéé’ yishááł.
my.dog 3-following 1-go.ProgShiyáázh bighandi níyáá nít’ę́ę́’ t’áá ’íídą́ą́’ ’eelnish lá.
1-poss-little 3-home-at 1-go.P past just then 3-off.to.work.P DISCShiye’, t’áadoo nikídíltałí.
1-son NEG 2-stomp.IR-ÍShíká ’anilyeed.
1-for 2-run.ISitsóí yik’i sidáhí béé’éshdlééh.
1-grandchild 3-on 3-sit.SPN-nom 3-1-copy.IT’áadoo hosh biih dadoołtaałí.
neg cactus 3-in pl-2dpl-step.O-ÍTó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.
water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- T’ahdii ’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- ’áko so, so that, so thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -ee by means of’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- -tah, -taa-, -ta- among, mixing’akéé’ si’ání zanoo’į́ bik’ídáahgi
- Neuter Imperfective (NI)’áhát’íní hoolzhishgi bik’ídáahgi
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi
- dooleeł futuresaad ’át’éii zanoo’į́ bik’ídáahgi




