Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

Shichʼéʼé kinaasdaʼgo bitsiiʼ shá beʼdíítłʼóół. Tʼáásh ʼáko?

1-daughter 3-reach.puberty.P-GO 3-hair 1-for 3-2-tie.F just-Q okay

’Amásání léi’ dibé yázhí yootééł.

grandmother INDEF sheep little 3-3-carry.AnO.Prog

’Ííyą́ą́dóó bik’ijį’ tsinyaagi nétį́į́ dóó ’iiłhaazh.

1-eat.P and 3-after tree-under-at.spec 1-lie.down.P and 1-sleep.P

’Óshą́ą́’ laanaa’ dichin shi’niiłxį́.

1-eat.O wish hunger 1-3-kill.I

Bee nahaldzoohí yah ’adíítį́į́ł. Da’ yah 'ííńtą́?

broom in 3-2-bring.F.SSO Q in 3.2.bring.P.SSO

Bee’eldííldahsinil kintahdi sh ’oolwoł ńt’éé’ tsístł’ahazt’i’ léi’ góne’ sh ’o’oolwod.

Albuquerque town-at 1-with 3-run.Prog past deadend a areal-in 1-with 3-drive.P

bik’ídísdis

3DO-1-wrap.it.around.it.I

Chidí bits’ą́ą́’ niiltłago t’óó yíyooyił.

car 3-from 3-stop.P-GO just 3-3-push.Prog

Chidí nidabinóołtłáád.

car pl-3-2dpl-stop.O

Chidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?

car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.F

Daané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.

game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Prog

dajiyą́

pl-3DO-4dpl-eat.it.I

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

deididínóołkał

pl-3DO-3dpl-start.to.herd.them.(animals).F

Dibé tóógóó neeshkał.

sheep water-toward 3-1-herd.Prog

didadiiljeeh

pl-3DO-1dpl-start.fire.I

didíníilkał

3DO-1dpl-start.to.herd.them.(animals).F

didíłjeeh

3DO-2-start.fire.I

diidííłjéé’

3DO-3-start.fire.P

Doo ’atiin bąąhgóó ch’il ’ahwééh ’áłah ’ájíléeh da.

NEG road 3-beside-along plant coffee together 3-4-gather.SFO.I NEG

Doo nídahiyoołnaah da.

neg pl-3-2dpl-resuscitate.I neg

Doo t'áá k'ad níká 'eeshwod da.

do.not.want.to for.you.pos 2-1-help.P NEG

doohsį́į́ł

3DO-2dpl-eat.it.F

doołhį́į́’

3DO-2dpl-melt.it.P

dołhį́į́h

3DO-2dpl-melt.it.I

Hoozdohgóó daats’í deeshááł ’éí doodaii’ Be’eldííldahsínilgóó deeshááł.

Phoenix-toward maybe 1-walk.F or Albuquerque-toward 1-walk.F

Kintahgóó diit’ash.

town-to 1dpl-go.du.Prog

Mósí ch’óółt’e’ lágo.

cat out-3-2-carry.O LÁGO

na’ashkǫ́ǫ́’

1-swim.I

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

Ni'dózhoł.

term-3-sprinkle.O
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nibéézh bee hane’é doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

Nihimásání ha’át’íí lá yinízin?

1dpl-grandmother what LÁ 3-3-want.NI

N bééhózinísh ’éí doodaii’ nicheii daats’í b bééhózin?

2-with 3-know.CI-Q TOP or 2-grandfather perhaps 3-with 3-know.CI

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

néishjį́į́h

Iterative Mode: 1-become.black.R

Shilééchąą’í sitsijį’ yilwoł.

1-dog 1-ahead-to 3-run.I

Shí hanii t’éiyá Naasht’ézhí bizaad sh bééhózin.

I contrary only English 3-language 1-with 3-know.P

T’ah doo la’ ké ániidígíí ła’ biih náánást’ées da.

not.yet DISC shoe.new-IGII some 3-into 1-step.in.I NEG

T’áá ká ’áshįįh dah díníilghaazh bik’íóónííł.

NEG salt fry.bread 3-on-3-2-sprinkle.PlO.O

Tó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́lágo.

soda 1-from 3-1-drink.O don’t

Tsézéí lą’í joyéełgo nidaaz dooleeł.

gravel a.lot 3-4-haul.I-GO 3-heavy.NI 3-become.F

Tł’éé’ hodooleeł t'ahádą́ą́’ chizh ła’ ’ahidíłne’.

night 3-become.F before.thus wood some 3-2-chop.I

woo’aal

3DO-2dpl-chew.it.P

yik’ídéideezdiz

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.P

yishhį́į́h

3DO-1-melt.it.(snow).I

Yiską́ągo naaltsoos naa deesh’ááł.

tomorrow book 2-for 1-move.SRO.F

yíní’aal

3DO-2-chew.it.P

yíníyą́ą́’

3DO-2-eat.it.P

“Sh naa’aash ’ałgháádidiit’ash”, ní ma’ii jiní.

1-with cousin 1du-race.F 3-say.P coyote 4-say.P