Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAdaʼniigeh, nihíká ʼadoohjah.

3pl-marry.F 1dpl-after 2dpl-run.pl.F

’Ahbínídą́ą́’ hashbį’go baa nídiisdzá ’ákondi t’áadoo ’áłtso da.

morning-past 1-clear.I-GO 3-for 1-start.P however NEG complete NEG

’Atsiniltł’ish dóó tó dayókeedígíí baa ’áłah ’aleeh lá.

electricity and water pl-3-request.I-NOM 3-for meeting DISC

’Awééh kweʼé ninishteeh, adaʼoogeeh.

baby here 3-carry.AnO.I 3-fall.O

’Ayóo łį́į́’ shił naalgeed diní, ’ííshją́ą́shį́į́ díí łį́į́’ bik’i dah ńdaah!

very horse 1-with 3-buck.CI 3-2-say.NI lets.see this horse 3-on up 2-sit.I

’Éí naanishígíí haa nízahdę́ę́’ binanilnishgo hoolzhiizh?

that work-ÍGÍÍ how 3-long.N-past 3-2-work-GO time.move.P

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

Bįįh b da’doołdǫǫh.

deer 3-with pl-2dpl-shoot.I

Ch’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.

food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CI

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

deeshbish

3DO-1-boil.it.F

deiilyį́į́h

pl-3DO-1dpl-melt.it.(snow).I

Dibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?

sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NI

didiiljéé’

3DO-1dpl-start.fire.P

didiilyįh

3DO-1dpl-melt.it.F

didííłhįh

3DO-2-melt.it.F

dishhį́į́h

3DO-1-melt.it.I

Díí tł’éé’ t’áá ká dóola dá’ák’eólyeed lágo.

this night NEG bull into.field-3-run.O hope.not LÁGO

Díí jį́ Nida’iiníísh ’áko shį́į́ nihich’į’ nida’iil, ya’?

today Friday then.maybe 1pl-toward 1pl-payment.I Q

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

hadasoogeed

pl-3DO-2dpl-dig.it.out.P

hadazhdoołtééł

pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ naashnish ńt’éé’ --- doo sh yá’át’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.I past neg 1-with 3-good.N neg

haníłchaad

3DO-2-card.it.(as.in.wool).I

hazhnííłchaad

3DO-4-card.it.(as.in.wool).P

Jáan naalnishísh?

John 3-work.I-Q

jidíníłkaad

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).I

jishbéézh

3DO-4-boil.it.P

K’ad ’ałníí’góó ’eeshtł’óół doo yę́ę ła’ damóo yę́ędą́ą́’ t’áadoo ’asétł’ǫ́ǫ da.

now half-toward 1-weave.Prog future past one Sunday when.past NEG 1-weave.P NEG

K’ad dibé ch’íi’nííł.

now sheep 3-2-du-take.out.I

Na’nishkaadgo nídíshchííyaagi hanáshyį́į́h ńt’éé’ ’iiłhaazh lá, t’ah nít’éé’ shilééchąą’í ch’ééshinísid.

1-herd.I-GO pinetree-under-at 1-rest.I past 1-slept.P DISC all.of.sudden 1-dog 1-woke.up.P

Na’nízhoozhígóó chídí doo n dah didoolwoł da.

Gallup-to car NEG 2-with up start-3.drive.F NEG

Neeznáadigóó ’oolkiłgo ’áłah ’aleeh daaní.

ten.at-toward time-GO meeting pl-4-say.NI

neiilyé

3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Nibéézh bee hane’ doo ndi naalnish da.

2-cellphone NEG but 3-work.P NEG

Nichxǫ' doo ájíléeh da.

stop NEG 3-4-make.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nichxǫ' t'áadoo baa nánít’íní.

stop NEG 3-about 2-bother.I-Í
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

Níwe, bíni'dii ’ałwosh!

stop 3-let 3-sleep.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Níwe, t’óó bee nídinine’!

stop just 3-with 3-2-play.P
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Níwo’jį’ nídiidááh.

move-to 2-get.up.I

Saad biihi’níłí bee neilnish.

word computer 3-with pl-2-du.work.I

Saad biihi’níłí doo bee neilnish da.

word computer NEG 3-with pl-2-du.work.I NEG

Shiyáázh shaa yógháah le’ nissingo sédá.

my.son 1-for 3-arrive.O hope 3-1-want.CI-GO 1-sit.I

T’áá binaa naasháa dooleeł

just 3-nearby 1-walk.I FUTURE

Tł’éédą́ą́’ ’iiłhaazh.

night-past 1-sleep.P

wołbéézh

3DO-2dpl-boil.it.I

Yadiizíní bigháníshgéésh.

can 3-through-1-cut.open.I

ʼDa'azhishgóó, sis łigaii shaʼ díílééł.

dance-to 1-go.F belt silver 1-borrow3-lend.SFO.F

“Sh naa’aash ’ałgháádidiit’ash”, ní ma’ii jiní.

1-with cousin 1du-race.F 3-say.P coyote 4-say.P