Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ak’ah ła’ dishhį́įhgo baa naashá.

lard some 3-1-melt.I 3-to 1-go.CI

ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.

boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F

Abínídą́ą́’ kintahgóó dah didoohkah.

morning-past town-GÓÓ up start-3pl.go.F

’Adą́ą́dą́ą́’ shá bíighah kintahdi tádísháahgo shee ’i’íí’ą́.

yesterday sun proportionate town-at 1-go.about.Prog-GO 1-on 3-sun.went.down.P

’Ahbínídą́ą́’ t’áadoo ’ííyą́ą́’góó biniinaa wónáásdóó dichin shi’niiłhį́.

morning-past neg 1-eat.P-GO.NEG 3-because soon hunger 1-3-kill.I

’Ahbínígo gohwééh dííłbish.

morning-GO coffee 3-2-boil.F

Ashkiísh t’áádoo nideezhí yíni’ yá ahóólaa da?

boy NEG 2-younger.sister 3-mind 3-for 3s-3-make.P NEG

Béégashii yáázh ła’ shibee’í’diidłííd bik’i niní’ą́.

calf one 1-cattle.brand 3-on 3-1-put.NP

bik’ídazhdidis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.I

bik’ízhdeezdiz

3DO-4-wrap.it.around.it.P

bik’ízhdidoodis

3DO-4-wrap.it.around.it.F

Ch’ééh jiyáán náánááshdą́ą́’.

watermelon again-1-eat.R

Chidí léi’ la’ ch’ééh dah diilyeed.

car because surprise in.vain up 3-go.I

Daané’é baa na’aldeehdi ’at’ééd jooł yídzoołtał.

game 3-to 3-happen.CI-at girl ball 3-3-kick.Prog

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

daołhį́į́h

pl-3DO-2dpl-melt.it.(snow).I

deidoołbish

pl-3DO-3dpl-boil.it.F

deitł’ó

pl-3DO-3dpl-weave.it.I

deiłbéézh

pl-3DO-3dpl-boil.it.I

Dibé tóógóó neeshkał.

sheep water-toward 3-1-herd.Prog

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

dideididoołjah

pl-3DO-3dpl-start.fire.F

dididiiljah

3DO-1dpl-start.fire.F

Dziłgóó ’o’ooldee’ yę́ę ná’ooldah.

mountain-to 3-go.pl.P past 3-return.pl.I

dííyį́į́ł

3DO-2-eat.it.F

Ha’át’íísh neidiyoołnih nínízin?

who-Q 3-3-buy.F 2-think.NI

hadajishgizh

pl-3DO-4dpl-cut.it.out.P

hadeidééłbįįd

pl-3DO-3dpl-fill.something.up.with.it.P

haoogeed

3DO-2dpl-dig.it.out.P

Hooghan binááshwoł ńt’éé shimá sání shich’ahóóshkeed.

hogan 3-encircling-1-run.Prog past 1-grandmother 1-3-scold.P

jididoołhįh

3DO-4-melt.it.F

K’ad dibé ch’íi’nííł.

now sheep 3-2-du-take.out.I

Kintahgóó diit’ash.

town-to 1dpl-go.du.Prog

Ná’oolkiłí sits’ą́ą́’ tanáóó’nił lágo!

watch 1-away 3-1-take.apart.O don’t

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nichxǫ' doo ájít’į́į da.

stop NEG 4-act.thus.I NEG

nidasoolá

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

nideiilyé

pl-3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Niłísh bééhosin doodaii’ biłísh bééhozin?

2-with-Q 3-know.CI or 3-with-Q 3-know.CI

Níghéí na’ashch’ąą’ígíí doo níil’į́ da.

Over.there painting-ÍGÍÍ NEG 3-2-du.look.I NEG

Níléidi t’áá bahat’aadí shábitł’óól noolzhee’.

There-at just clear-NOM sun.3.rays 3-rays.I

Níwe, naaltsoosgo yee' baa nitsíníkees!

stop paper-GO really 3-with 3-2-think.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shilééchąą’í sitsijį’ yilwoł.

1-dog 1-ahead-to 3-run.I

Shiyáázh nih ’oołbąs dooleeł.

1-son 1pl-with 3-drive.Prog will.be

T’ahádą́ą́’ dah ’ayítł’óh.

before.thus up 3-2-loom.set.I

T’áadoo ’anit’íní!

neg 2-do.NI-Í

yik’ídeididoodis

pl-3DO-3dpl-wrap.it.around.it.F

yishdlą́ą́’

3DO-1-drink.it.P

yishóóh

3DO-1-brush/comb.it.I

“Sh naa’aash ’ałgháádidiit’ash”, ní ma’ii jiní.

1-with cousin 1du-race.F 3-say.P coyote 4-say.P