Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

ʼAshiiké ’éí ʼatsʼos bee ʼazhish biniiyé chahashʼoh ʼádeidoolííł.

boy-pl TOP feather 3-means-of dance 3-reason shade-house 3-3-pl-build.F

’Ahwééh ła’ yishdlą́.

coffee some 3-1-drink.I

’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.

Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R

Ashkii tł'óodi naashné ni. Nit'éé' bimá aní k'adee' 'aadéé' chiíłtsxóoí yilwoł.

boy outside-at 1-play.IP 3-say. past 3-mother 3-say.IP now there-from vehicle-yellow-NMZ 3-moving.fast.F

Béésh hataałí t’áádoo de nídíłki’í.

radio NEG up 2-volume.turn.I-Í

bik’ídínídiz

3DO-2-wrap.it.around.it.P

bik’ídóhdis

3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

Ch’aa dé ńt’éé shichídí bikee’ dilkǫǫh.

travel 1-go past 1-vehicle 3-tires worn.

Da’diidį́į́ł.

pl-1dpl-eat-pl.F

Daango k’ééda’dilyééh nt’éé’ t’áádoo k’ééda’diilyáa da.

spring-GO 3-plant.R past NEG 3-3-plant.P NEG

dadoołhį́į́’

pl-3DO-2dpl-melt.it.P

dashoołbéézh

pl-3DO-2dpl-boil.it.P

dazhdiłhį́į́h

pl-3DO-4dpl-melt.it.I

Dá’ák’eh góyaa yishwoł.

cornfield down.that.way 1-run.Prog

deiyííyą́ą́’

pl-3DO-3dpl-eat.it.P

Dichin nínízin ya’?

hungry 2-want.NI Q

didideeshjah

3DO-1-start.fire.F

diididoołjah

3DO-3-start.fire.F

dooshą’ léi’ --- lá

Dzi’izí bikee’ náásxis nít’éé’ bił daalkaałí baa’íí’á.

bicycle 3-tire 3-3-turn.Prog past nail 3-into-3-extend.NP

dííníłhį́į́’

3DO-2-melt.it.P

díłhį́į́h

3DO-2-melt.it.I

Gohwééh t’áá bizhání ’éí doodaii’ ’abe’ bgo daats’í nínízin?

coffee only TOP or milk 3-with-GO perhaps 3-2-want.NI

Ha’át’íí bik’i dah sínídá?

what-Q 3-on up 2-sit.I

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).I

hadeidínóołchał

pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).F

Haidą́ą́’ ’a’áán góne’ nishishnish ńt’éé’ --- doo sh yá’áhoot’éeh da.

winter-past mine.shaft 1-work.P past neg 1-with 3-good.N neg

Háadi lá lį́į́’ naakai?

where-at Q horse 3-walk.pl.I

naohłé

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

nideeshłeeł

3DO-1-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nimá yázhí bighanaad késhdę́ę́’į́">góó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

your aunt 3-house-to 2-run-and that-way baby 3-for 2-care.CI FUT

nisoolá

3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.P

Níwe, doo ch’il bikáá’ nijigháa da!

stop NEG plant 3-on 3-4-walk.I NEG
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’go yiishjį́į́’ lá.

sun proportionate 1-swim.CI-GO 1-sun.burn.I DISC

Shi’éé’ kin bikáá’dóó hadah (or bidah, ’adah) ’ahé’ah.

1-clothes house 3-on-from areal-downward 3-1-toss.FFO.P

Shilį́į́’ doo dah didíłdąsh da.

1-horse NEG up start-3-2.jerk.F NEG

Shiye’, t’áadoo nikídíltałí.

1-son NEG 2-stomp.IR-Í

Shí ’éí t’áá naanishdóó kingóó déyá.

I TOP just work-from town-to 1-go.I

T’áá ká ’ooshháásh lágo.

neg 1-go.to.sleep.O LÁGO

T’áá ká chidí ba’óó’ááł lágo.

NEG car 3-3-borrow.O LÁGO

T’iis bąąh nidaohna’.

cottonwood 3-on pl-2dpl-climb.I

T’áá ’ahánigóó yiizįįh

just near 2-stand.I

Tó dílchxoshí sits’ą́ą́’ wóódlą́ą́lágo.

soda 1-from 3-1-drink.O don’t

Tó lą’ígo nidlą́ ’áko bee nitah yá’áhoot’ééh dooleeł.

water many 3-2-drink.DI so 3-with 2-among pl-3-good.NI future

Tł’éédą́ą́’ ni’shéłhaazh.

night-past 1-rest.P

Tł’éédą́ą́, yá’át’ééhgo iiłhaaz. Night.last good.GO 1-sleep.P

Night.last good.GO 1-sleep.P

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

yishą́

3DO-1-eat.it.I

Łééchąą’í kin bitł’ááh góyaa ’ałhosh.

dog house 3-under down 3-sleep.NI