Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries
’Ahbínígo ch’éshááh ’áádóó sodiszįįh.
morning-GO 1-go.out.U and.then 1-pray.U’Ashkii yázhí éí bimá kingóó yił yi’ash.
boy little TOP 3-mother store-to 3-with 3-walk.du.Prog’Atsį’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Atsį́’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Ałk’idą́ą́’ shimá bił na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.
long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- ’ałk’idą́ą́’ long ago, formerlyfind in Navajo Adverb Lexicon
- -dą́ą́’ past timefind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- na’nishkaad herd, go out herdingfind in Navajo Verb Modes
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
- -go verb and subordinating encliticfind in Navajo Adverb Lexicon
’Ałní’ní’ą́ągo tó háálínídi ’ahéédidiit’ash.
noon-GO spring-at refl-1du-meet.F’Áshįįh Bii’ Tóógóó náádísdzáago dziłghą́ą́’ hanáádeesh’nah.
Salt.Lake.City-toward again-1-go.F-GO mountain-back again-1-climb.R'Ólta’góó deínóhkááh.
school-toward pl-2dpl-go.pl.PROGCh’iyáán bá hooghandi béeso bideená naashnish.
food.store-at money 3-in-exchange.for 1-work.CIChidí nidabinóołtłáád.
car pl-3-2dpl-stop.ODa’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.
restaurant-at ribs 3-1-eat.Fdaohtł’ó
pl-3DO-2dpl-weave.it.Idaoo’aal
pl-3DO-2dpl-chew.it.Pdayííshóó’
pl-3DO-3dpl-brush/comb.it.PDá’ák’ehdi nídahodoohgoł.
cornfield-at pl-3-2-hoe.Fdeiilzhóóh
pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.Ideitł’ó
pl-3DO-3dpl-weave.it.IDibé bitsį’ doodago béégashii bitsį’ daats’í nínízin?
sheep 3-meat or cow 3-meat possibly 3-2-want.NIdidadoołjéé’
pl-3DO-2dpl-start.fire.Pdidínííłkał
3DO-2-start.to.herd.them.(animals).FDoo tó tsíídkáá’ dididííkáał da.
NEG water charcoal-on start-3-2-put.OC.F NEGdoołhį́į́’
3DO-2dpl-melt.it.Phadajishgizh
pl-3DO-4dpl-cut.it.out.Phadazhdééłbįįd
pl-3DO-4dpl-fill.something.up.with.it.Phadeidínóołchał
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).Fhadeneeshchaad
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).PHáadi lá łį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3dpl-walk.IJáanísh naalnish?
John-Q 3-work.Ijidiłhį́į́h
3DO-4-melt.it.Ijishóóh
3DO-4-brush/comb.it.IMary ha’át’íí lá yinízin?
Mary what Q 3-3-want.NIna’ashkǫ́ǫ́’
1-swim.Inidajizlá
pl-3DO-4dpl-carry.a.ropelike.thing.around.Pnidiilyeeł
3DO-1dpl-carry.a.ropelike.thing.around.FNihimásání ha’át’íí lá yinízin?
1dpl-grandmother what LÁ 3-3-want.NInisíníłkáá’
3DO-2-investigate.it.PNizhé’é ha’át’íísh nahideeshnih nízin.
2-father-Q what 3-1-buy.F 3-want.NISaad naashkaahgo baa naashá.
word 3-1-research.CI-GO 3-to 1-go.ProgSha’ałchíní ayóó niłch’í naalkídi deineł’į́ ’áko ndi shí éí shináá bąą adin.
1-children very air 3-move.I 3-3.look.I however I 1-eyes 3-on doesn’t exist.Shicheii haastihgo łáháda ninálnish.
1-grandfather 3-become.old.P-GO seldom 3-work.RShichídí shá hooghangóó dídzį́į́s.
1-car 1-for hogan-GÓÓ start-3-2-tow.IShilį́į́’ tł’aaká’ii dóó shilį́į́’ biyéél bił tsodizin ’íishłaa.
1-appaloosa and 1-horse 3-saddle 3-with prayer 3-1-make.PTł’éé’go doo 'ízh'dísóół da.
night-GO NEG 4-whistle.O NEGyishą́
3DO-1-eat.it.Iyishhį́į́h
3DO-1-melt.it.(snow).IYiską́ągo díí doo ’íídííłtah da. (K’ad tsxíiłgo ’ííníłta’.)
tomorrow this NEG 3-2-read.F NEG (now quickly 3-2-read.I)
’íísíníłts’ą́ą́’
bee ’ééhóziní
- Command, negative
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- Command, affirmative
- T’ahdii baa na’aldeeh
- yiską́ągo tomorrowfind in Navajo Adverb Lexicon
- doo --- da frame to negativize verbs and phrasesfind in Navajo Adverb Lexicon
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- k’ad nowfind in Navajo Adverb Lexicon
- tsxį́įłgo quickly, fastfind in Navajo Adverb Lexicon
- Imperfective (I) (∅, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes