An example search has returned 50 entries
’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.
rolled.intestine some 1-eat.F’Adą́ą́dą́ą́’ ’íítseedgo bee na’anishí hasht’enáshdlééh.
yesterday 1-pound.P-GO tool 3-1-put.back.I’Adą́ą́dą́ą́’ ch’iyáán ’áshłaago dajííyą́ą́’.
yesterday food 1-make.P-GO pl-4-eat.P’Akonee’, shą́ą́’ t’áadoo ’ánít’íní nidishní.
see remember NEG 2-do.NI-Í 1-say.I’Atsį́’ísh ’éí doodaii’ łóó’ísh nínízin?
meat-Q or fish-Q 3-2-want.NI’Ayóo deesk’aazgo beeldléí ditánígíí biih násh’nah.
very cold-GO blanket 3-thick.NI-ÍGÍÍ 3-into 1-crawl.R’Ániid ’iiyą́ą́ ’áko ndi t’ah dichin nisin.
Recently 1-eat.P even then still 3-hungry 1-want.NIAshkiísh t’áádoo nideezhí yíni’ yá ahóólaa da?
boy NEG 2-younger.sister 3-mind 3-for 3s-3-make.P NEGChidí łizhinígíí doodago łigaaígíí daats’í nahideeshnih?
car black-nom or white-nom perhaps 3-2-buy.FDa’ shééhonísin?
Q 1-2-know.NIDa’adánídi ’áts’ą́ą́’ deeshghał.
restaurant-at ribs 3-1-eat.Fdadidiilyįh
pl-3DO-1dpl-melt.it.Fdadiidį́į́ł
pl-3DO-1dpl-eat.it.Fdadiilbish
pl-3DO-1dpl-boil.it.Fdadiilyį́į́’
pl-3DO-1dpl-melt.it.Pdazhdidoołhįh
pl-3DO-4dpl-melt.it.FDá’ák’ehdi nídahodoohgoł.
cornfield-at pl-3-2-hoe.Fdeiilzhóó’
pl-3DO-1dpl-brush/comb.it.Pdidadiiljéé’
pl-3DO-1dpl-start.fire.Pdideidiłjeeh
pl-3DO-3dpl-start.fire.Ididiilyįh
3DO-1dpl-melt.it.Fdishhį́į́h
3DO-1-melt.it.FDoo ’áłah deiidleeh da.
NEG together pl-1dpl-meet.pl.I NEGGohwééh ła’ shaa níkaah.
coffee some 1-to 2-give.OC.IHa’a’aahgo doo jiztįį da, johonaa’ai hwił ołtáh jíní.
sunrise-GO NEG 4-lay.O NEG, sun 4-with count 4-say.Ihadajishgizh
pl-3DO-4dpl-cut.it.out.Phadaołgéésh
pl-3DO-2dpl-cut.it.out.Ihadazhdoołtééł
pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.Fhadazhniłchaad
pl-3DO-4dpl-card.it.(as.in.wool).Ihadeidínóołchał
pl-3DO-3dpl-card.it.(as.in.wool).Fhaiłgéésh
3DO-3-cut.it.out.Ihajíígeed
3DO-4-dig.it.out.PHáadi lá lį́į́’ naakai?
where-at Q horse 3-walk.pl.Inanilé
3DO-2-carry.a.ropelike.thing.around.INíwe, tʼáádoo ʼabeʼ tʼóó bee naninéʼhí. Hazhóʼó nidlą́.
stop NEG milk just 3-with 2-play.R-NEG properly 3-2-drink.IŃdíshchíí’ yáázhí bąąh hasis’na’go shił yaa ’ádzaa.
pine.tree little 3-on 1-climb.P-GO 1-with down 3-act.P
listen
The little pinetree bent down with me when I climbed it.
bookmark- -ąąh on, besidefind in Navajo Postposition Lexicon
- -ił withfind in Navajo Postposition Lexicon
- accompaniment
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- haash’nééh climb up (on hands and knees)find in Navajo Verb Modes
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ’áshnééh actfind in Navajo Verb Modes
- yaa down, downwardfind in Navajo Adverb Lexicon
Sha’áłchíní Toohgóó bił ’eesbąs.
1-children Shiprock-to 3-with 1-drive.ProgShá bíighah ’azee’ál’į́įdi sédá.
sun proportionate medicine 3-make.I 1-sit.SPNShá bíighah na’ashkǫ́ǫ́’.
sun proportionate 1-swim.CIShidibé ’ąą’ dinót’į́į́ł laanaa ch’ééh nisin.
1-sheep expanse 3-increase.O wish in.vain 1-want.CIShimá bighangóó náshdáahgo łééchąą’í baná’ástso’.
1-mother 3-house-toward again-1-go-GO dog 3-again-1-feed.RShiyáázh niʼíłtááh. Bá daʼdiidííł; ʼákohgo chʼiyáán ʼálʼį́įgi shiká ʼadoojah.
1-son 3-graduate.I 3-for 1pl-eat.F so-then food indef-make-at 1-after 3pl-help.Fshíníłbéézh
3DO-2-boil.it.PT’ahádą́ą́’ dah ’ayítł’óh.
before.thus up 3-2-loom.set.IT’áá ká ’ooshháásh lágo.
neg 1-go.to.sleep.O LÁGOTsé’áándę́ę́’ dóó tsédáajį’ ninish’na’.
cave-from and cliff-to 1-crawl.P
listen
I crawled out of the cave and to the edge of the cliff.
bookmark- -dę́ę́’ from a general location or point in space or time, also out of, off offind in Navajo Postposition Lexicon
- dóó and, and thenfind in Navajo Conjunction Lexicon
- -jį́’ up to, as far asfind in Navajo Postposition Lexicon
- Perfective (P) (yi, ni, si, yi-∅)find in Navajo Verb Modes
- ninish’nééh crawl to a pointfind in Navajo Verb Modes
Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?
tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI
listen
When you go to Gallup tomorrow where do you want to eat?
bookmark- yiską́ągo tomorrowfind in Navajo Adverb Lexicon
- háá-P.ENCLITIC wherefind in Navajo Questions
- -sh enclitic for content questionsfind in Navajo Questions
- -di atfind in Navajo Postposition Lexicon
- Future (F)find in Navajo Verb Modes
- yíshą́ eat itfind in Navajo Verb Modes
- Continuative Imperfective (CI)find in Navajo Verb Modes
- nisin think, wantfind in Navajo Verb Modes




