Your search for the hoolzhishgi Future (F)
biihidzóhí 50 entries

ʼÁłah ʼaleehdi ʼamá bééhániih daats'í bá ’ádazhniiyą́ą́’? ʼÁko daatsʼí nímasii łaʼ ʼakǫ́ǫ́ dííkááł.

group gathering-at mother 3-3-remember perhaps 3-for 4-pl-eat.P so perhaps potatoes some there 3-2-take.OC.F

’Ach’ą́ nisin ndi shidíbé nído’ahígíí ’ádin.

meat.hunger 1-want.NI but 1-sheep 4-butcher.F 3-1.none.NI

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Azháánee’ shi dibé hólǫ́ǫ ndi, dibé ła nahiideeshnih.

even.though my sheep 3-exist.NI sheep one 1-buy.F

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

’Áłah ’aleehgo ch’iyáán ’ádadiilnííł ’áko shį́į́ ’índa diné ndahidookah.

meeting-Comp food 3-1-Pl-make.F CONJ people 3-Pl.will-arrive.F

"Binák’eeaad késhdę́ę́’į́">góó baa da’ashch’osh lá," didíínííł.

3-eye-between-around 3-to pl-3-infest.P DISC 3-2-tell.F

Amá k'adee' neeshch'íí nidahidíídla ní jiní.

pas-mother now piñon 3-1dpl-pick.F 3-say 3-it.is.said

bik’ídadidoohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídazhdidoodis

pl-3DO-4dpl-wrap.it.around.it.F

bik’ídideesdis

3DO-1-wrap.it.around.it.F

bik’ídidiidis

3DO-1dpl-wrap.it.around.it.F

Da'iigisgo deekai yéeni t'oo naalyéhí bá hooghangóó nisiikai.

pl-3-wash-GO walk.pl.F aforementioned merely goods 3-for home-to roundtrip

dadidiilyįh

pl-3DO-1dpl-melt.it.F

Damóogo ’áłah ’aleeh ’áko ’áadi nihaadíínááł.

Sunday 3-gather 3-be so there-at 1-Pl-to-2-arrive.F

Damóogo nihaa náájídááh.

Sunday.GO us.return 4-again.visit.F

Dá’ák’ehdi nídahodoohgoł.

cornfield-at pl-3-2-hoe.F

deeshį́į́ł

3DO-1-eat.it.F

didazhdidoołjah

pl-3DO-4dpl-start.fire.F

dididiiljah

3DO-1dpl-start.fire.F

didínííłkał

3DO-2-start.to.herd.them.(animals).F

diilbish

3DO-1dpl-boil.it.F

dizhdidoołjah

3DO-4-start.fire.F

dizhdínóołkał

3DO-4-start.to.herd.them.(animals).F

Díí hooghan ’álnéehgi bee ła’ niidlį́į’go baa tįįh diikah.

this hogan 3-pass-make.I 3-with one 1dpl-be.NI-GO 3-about achieve 1du-take.on.pl.F
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Díí yiską́ągo ’íídííłtah.

this tomorrow 3-2-read.F

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo ’áłah diidleeł da.

NEG together pl-1dpl-meet.pl.F NEG

Doo ńdeeshdááł da, háálá kwii doo shił yá’áhoot’éeh da.

NEG 1-return.F NEG because here NEG 1-with 3-good.NI NEG

Dziłghą́ą́’góó deeshááł nissin.

mountain-top-toward 1-go.F 1-want.CI

dííyį́į́ł

3DO-2-eat.it.F

hadazhdoołtééł

pl-3DO-4dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

hadoołtééł

3DO-2dpl-carry.him/her.up.out.of.something.F

Hahgo hooghan ’ádíílííł?

when hogan 3-2-make.F

haidoołtééł

3DO-3-carry.him/her.up.out.of.something.F

haidínóołchał

3DO-3-card.it.(as.in.wool).F

Hooghan bikáá’ dah si’ánígíí bíyah da’nii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ’ałhiih nídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

Háá’íshą’. ’Ákǫ́ǫ́ dílyeed!

what-Q there 2-run.F

jidoołbish

3DO-4-boil.it.F

Na’nízhoozhígóó deeyá, ya’?

Gallup-toward 2-go.sg.F Q

neidooleeł

3DO-3-carry.a.ropelike.thing.around.F

Nimá yázhí bighangóó díílwoł dóó ’áájí ’awéé’ baa ’áhólyą́dooleeł.

2-auntie 3-house-toward 2-run.F and there-at baby 3-to 2-care.CI FUT

Shichidí t’ahdii yá’át’ééh, ’át’ah ’índa ła’ ninááhideeshnih.

1-car still 3-good.N later one again-3-1-buy.F

T’ahádą́ą́’ niha’áłchiní ’ólta’di bá hada’didoołííł.

right.now 2pl-children school-at 3-for pl-2dpl-enroll.F

yideeshjį́į́ł

Future Mode: 1-become.black.F

yidoołbish

3DO-3-boil.it.F

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi háadish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiską́ągo Na’nízhoozhídi, háádish ’adeeshį́į́ł ninízin?

tomorrow Gallup-at where-Q 2-eat.F 2-want.CI

Yiską́ągo shicheii nihaa deeshááł ní.

tomorrow 1-grandfather 1pl-to 1-walk.F 3-say.NI

ʼDa'azhishgóó, sis łigaii shaʼ díílééł.

dance-to 1-go.F belt silver 1-borrow 3-lend.SFO.F