Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Ashiiké yázhí ła’ chidí yikáá’dę́ę́’ ’adah ’adoogoh.

boys little INDEF car 3-on-from down 3-fall.F

’Ałk’idą́ą́’ shimá b na’nishkaadgo ’aghaa’ yisdizígíí dibé yázhí yichíihgo yizénéíłt’ih.

long ago 1-mother 3-with SUP-1-herd.I-GO wool 3-spin.P-ígíí lamb 3-birth.P-GO 3-neck-around-3-tie.P

’Ííshją́ą́ ’at’ééd yázhí hooghandę́ę́’ ch’idoogááł.

certainly girl little house-from out-3-walk.F

’índa

-ą́ą́h

-k’ą́ą́h

ch’į́į́góó

Ch’óóshdą́ą́dą́ą́’ Bilagáanaa Bizaad doo diists’a’ da. K’ad éí t’ááshxǫǫd t’áá bee yáshti’.

formerly English NEG 1-understand.I NEG | now TOP at.least just 3-with 1-speak.I

Chidí daats’í bee hólǫ́ ’éí doodaii’ niísh chidí nee hólǫ́?

car maybe 3-with 4-exist.N TOP or 2-Q car 2-with 4-exist.NI

Chidí naat’a’íísh hooghankáá’góó ch’ínísaal ’éí doodaii’ dziłghąą’góó daats’í?

airplane house-over-along over-3-fly.P TOP or mountain-attached-along perhaps

Da’ shééhonísin?

Q 1-2-know.NI

dadoołbish

pl-3DO-2dpl-boil.it.F

Dah nóóljííd lágo.

up 2-jump.O don’t

daohsą́

pl-3DO-2dpl-eat.it.I

dazhdooyį́į́ł

pl-3DO-4dpl-eat.it.F

dego

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

didíłjeeh

3DO-2-start.fire.I

Díí na’ach’ąąhígíí baa hashne’ dooleeł.

TOP 3-picture.I-ÍGÍÍ 3-of 1-tell.CI 3-be.F

Gólízhii dégo dasidoo’į́įgo da’oołzhish ni.

Skunk up-GO pl-3-look.I-GO pl-3-dpl-dance.I
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

hadaniilchaad

pl-3DO-1dpl-card.it.(as.in.wool).P

haniłgéésh

3DO-2-cut.it.out.I

Hastiin dóó ’at’ééd ha’át’íí lá ’áyiilaa?

man and girl what Q 3-3-make.P

Hastiin éí tsídii ła’ ’adah ’ayídzí’ą́.

man TOP bird INDEF down 3-3-knock.off.SRO.P

Hastiin Nééz doo ’asht’é’égóó nihibéégashii yá doolnih.

Mr. Long extremely 1pl-cow 3-for 3-annoy.Prog

Háí shą’ bił nanilnish?

who Q 3-with 2-work.I

Háísh tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who-Q boat 3-3-make.P

Hííłch’į’go ’íinda ta’iideeshnih.

evening.GO until 1-mix.dough.F

jiłhį́į́h

3DO-4-melt.it.(snow).I

Jooł nits’ą́ą́’ nídiish’aah.

ball 2-away.from up-begin-1-lift.I

Kintahgóó diit’ash.

town-to 1dpl-go.du.Prog

Kénídánííljeehgo, sin łah beehódíítał.

shoe.game-GO song some 2-sing.F

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Mósí yázhí bimá yits’ą́ą́’ yóó’ííyá.

kitten 2-mother 3-from away-3-go.P

Naakai diné’é bá shíshchíín.

mexican people 3-for 1-born.SPN

Nádí daats’í ’éí doodaii’ nideezhí daats’í bááh ’íidoolííł?

older.sister perhaps or younger.sister perhaps bread 3-make.F

neiskáá’

3DO-3-investigate.it.P

Nighéí na’ashch’ąą’ígíí níil’į́.

over.there painting-ÍGÍÍ 3-2-du.look.I

nitł’ó

3DO-2-weave.it.I

Shilééch’ąą’í bits’ąą ńdínésht’į́į́’.

1-dog 3-away.from 1-hide.P

Shínaaí chidí b dah diilwodgo bizánághah góne’ łeezh ’adzíísi’.

older.brother car 3-with up 3-run.I-GO 3-around areal-in dust 3-trail.P

Shį́įhgo, doo haigo sin hadidii’áał da.

summer-GO, NEG winter-GO song start-2.sing.F NEG

Sitsiitł’óól tsásk’eh bikáá’ dah yishłééh.

Navajo.hair.tie bed 3-on up 3-1-put.SFO.U

T’áá ká baa hojólne’

Neg 3-about 4-tell.O

T’ą́ą́tsoh táá’góó yoołkáłę́ędą́ą́’ ’ałdó’ Tóta’góó tádííyá.

May three-góó day-past also Farmington-góó 1-went.P

Táá’ daats’í shinááhaigo Hwéeldi hoolyéégóó sh dah ’adiiná níigo halne’ łeh shicheii.

three maybe 1-year.P-GO Fort.Sumner areal-be.called-toward 1-with start.off 3-migrate.P 3-say.NI-GO

Tó bidinínáágóó ni’ bikáá’ hasé’éél.

water 3-opposite-toward land 3-on 1-float.P

Yéego ’ííníłta’, shi’awéé’, ’áko nizhónígo ni’dííłtah.

really 2-study.NI 1-baby so well 2-graduate.F

Yiłką́ą́dą́ą́’ n’diish’na áádóó ’olta’goo dah diiyá. (YM 1987:764)

Dawn.last 1-got.up and school.GOO off.to 1-walk.P

Ąąh háá’á wolyéii k’ad doo ’asht’é’égóó bik’ee ntsinisdzá.

debt 3-extend.NP 3-be.called.NI now extremely 3-on.account.of 1-???? YÁ